Een zomer als artist-in-residence in Pécsbagota
Deze zomer zijn Ellen Rodenberg en ik te gast geweest als artist-in-residence bij de Haagse kunstenares Elizabeth de Vaal in Hongarije.Zij woont samen met haar man Arie van der Burg, gedurende een deel van het jaar, in een klein boeren dorp in het zuiden van Hongarije. Zeven jaar geleden kwamen ze, op zoek naar een atelierwoning, bij toeval in Pécsbagota terecht en besloten er te blijven. Het dorp bestaat uit 30 huizen en er wonen ongeveer 100 mensen, veel varkens, honden en nog meer kippen.
Drie jaar geleden konden ze met steun van vrienden een tweede huis in het dorp kopen voor een bedrag waar je hier nog geen nieuwe badkamer voor hebt. Dit is de artist-in-residence plek die bestaat uit een ruim huis met badkamer, tuin en een groot atelier. De afgelopen jaren heeft Elizabeth het project ” Vol Pension” geïnitieerd en gerealiseerd. Een verlaten huisje van de inmiddels al vijf jaar overleden Roma vrouw Rózsa Néni was de aanleiding voor het project. Het huisje stond al lange tijd onbewoond aan de rand van het dorp voordat Elizabeth het voor het eerst bezocht en gefascineerd raakte door het onaangetaste interieur. Tafels, kasten, stoelen en zelfs haar opgemaakte bed stonden er nog naast de vele persoonlijke herinneringen die her en der verspreidt lagen. De Haagse kunstenaars Manon Bovenkerk, Rozemarijn Lucassen en Annechien Meier zijn door Elizabeth uitgenodigd voor een verblijf in Pécsbagota en hebben zich door het huisje en haar geschiedenis laten inspireren tot het maken van nieuw werk. Deze zomer ben ik ook gefascineerd geraakt door het dorp en haar geschiedenis en heb daar drie nieuwe werken gemaakt.
Op een van de eerste foto’s die ik van het dorp zag was mij een mooi fris bushokje opgevallen. Het gebouwtje was gemaakt van staal en bekleed met transparante plastic panelen. Buiten hingen bloembakken en was er een railing waar je je aan vast kan houden als je naar de bus loopt.
In Pécsbagota wonen families, soms al generaties lang. Het dorp maakt geen verlaten indruk, er wordt hard gegrasmaaid. De bewoners houden zich bezig met leven en overleven. Alles wat het land opbrengt wordt gegeten of gebruikt. De bus die, volgens een strak schema, het dorp aandoet brengt de dorpelingen naar het naburige dorp of verder. Verder kan dan de hele wereld zijn. Het bushokje als vertrekpunt van een reis die misschien leidt naar een nieuw bestaan in een ver land. Want dat is de lokroep van buiten het dorp die door televisie en internet de huizen in gebracht wordt. Om het wachten te veraangenamen heb ik het bushokje ingericht als een openbare bibliotheek. Binnen in het hokje staat aan de ene kant een boekenkastje met reisgidsen en aan de andere kant een met reisverhalen. De verbinding tussen de twee boekenkastjes bestaat uit een gloeiende TL balk die aan het plafond hangt. ‘s Avonds zet hij het hokje in een zachte pulserende gloed.
Toen wij in Pécsbagota aankwamen stonden er tien vuilniszakken met lege plastic flessen op ons te wachten. Dit was het resultaat van een grote inzamelingsactie in het dorp. Eerder hadden wij aangegeven dat wij graag iets zouden willen maken met materiaal dat in ruime mate voorhanden is en kosteloos is.
De flessen heb ik veranderd van serie producten in unieke objecten door ze te verhitten. Hierna zijn ze gevuld met water en heb ik ze bij elkaar gebonden als een druiventros. Door de lichtbreking had je de associatie met een ijsklomp. Tijdens de opening hing het object aan een driepoot die ook gebruikt wordt om de pan met goulash aan te hangen.
Als dank voor het inzamelen van de flessen konden de bewoners een eigen fles, die gevuld was met dorpswater, uitzoeken en meenemen.
Het derde werk was een voorstel voor een modelwoning voor mensen die de stad verlaten en het platteland opzoeken en zij die graag het platteland verruilen voor de stad . Het huisje was geplaatst op het terrein van Rózsa Néni dat misschien wel de toekomstige nieuwbouw wijk van het dorp zal worden.
Door de bereidheid van Elizabeth om je optimaal te ondersteunen heb ik in relatief vrij korte tijd divers werk kunnen maken met het dorp als uitgangspunt. Door het aanspreken en inzetten van haar netwerk, zowel in het dorp als in de stad Pécs, kon ons verblijf uitgroeien tot een succes. De persoonlijke aanpak en het gevoel dat je als artist-in-residence gast bent en te maken hebt met een gastheer/vrouw die zich voor jou en voor het realiseren van je ideeën inzet is naar mijn mening essentieel voor een verblijf in den vreemde als kunstenaar.
Ons werk hebben wij gepresenteerd in de studio en op het terrein voor het huisje van Rózsa Néni, samen met werk van Hongaarse kunstenaars. In het huisje was er een tentoonstelling over het project “Vol Pension”. Het halve dorp was uitgelopen en veel kunstenaars uit, de culturele hoofdstad van 2010, Pécs en omgeving waren aanwezig.
De middag werd besloten met heerlijke salades van Miep en veel Palinka in het atelier.
Maarten Schepers
Meer info en foto’s:
http://www.ellenrodenberg.nl/P%20Pecsbagota%202011.htm