Van gemanipuleerde wortelkluit tot jurk?

De ruimte is gevuld met foto’s en objecten die wonderlijke en prachtige patronen in beeld brengen. Deze worden gevormd door een fijn web van wortels. De structuur, aangepast aan vooraf gekozen pasvormen, is zo verfijnd dat het doet denken aan kostbaar kantwerk. De werken van Scherer bestaan echter uit ‘waardeloze’ wortels van tarwe, mais en andere graansoorten. “Geen gras, het groeiproces van deze wortels duurt te lang”, vertelt zij.

De door Scherer gekozen patronen zijn ontleend aan zowel de natuur, als aan door de mens ontworpen structuren uit de beeldende kunst, architectuur en vormgeving. Ze koestert en manipuleert de natuur tegelijkertijd. Op een ingelijste foto is een donkere kluit aarde te zien, de geelwitte worteldraden vormen een mooi contrast. Je ziet kleine korrels zwart zand liggen. Scherer ontleende dit patroon aan een art nouveau dessin. Bijna ondeugend zijn de kleine plukjes groen die hier en daar voorzichtig onder de wortelkluit tevoorschijn piepen.

Begrensde wortelgroei
Elders zijn kleine opgevouwen pakketjes te zien, ze ogen teer. Scherer weet de aandacht te vestigen op het voor de meeste mensen minst interessante onderdeel van een plant of bloem: de wortel. Natuurlijk is deze essentieel voor het leven, maar het is onder de grond of door een vaas of pot onttrokken aan het zicht. De kunstenares had succes met de fotoserie bloemstillevens Nurture Studies (2012). Bloemen en planten waren door haar opgekweekt in vazen en potten. Wanneer zowel de planten als de wortelkluit groot genoeg waren verwijderde zij het omhulsel en toonde de schoonheid van deze in pasvorm gegroeide wortelkluit, met daarboven overigens nog altijd de bloeiende bloemen en planten.

Patronen
Deze nieuwe serie is het vervolg hierop. Niet langer hoeven de wortels de aandacht van de kijker te delen met de bloem of plant boven het oppervlak. Nee, het draait nu puur om de schoonheid van het wortelstelsel zelf. Dwong Scherer de wortels eerst te groeien binnen de mal van de vaas, nu manipuleerde zij zelfs de structuur waarin ze moesten groeien. De rijkdom aan patronen is groot. “Ik werk met natuurlijke patronen, zoals van de honingraat, maar ook met vormen uit de art nouveau en geometrische vormen uit de islamitische architectuur.” Een opvallend patroon is de zogeheten flower-of-life, deze komt voor in tal van culturen en bestaat uit meerdere cirkels over elkaar heen, hieruit ontstaat een bloemvorm. Scherer benadrukt dat Leonardo da Vinci dit patroon al gebruikte.

Monumentaal is de sculptuur van maisplanten waarvan de wortelkluit de vorm heeft van een plastic krat. Zo’n krat als op de marktkraam van de groenteboer. Intiem en klein zijn juist de ragfijne stukjes worteltextiel bevestigd op donkergrijs vilt, omsloten door een plexiglazen deksel. Ze ogen als kostbare en fijne museumstukken. De harige, robuuste en tegelijkertijd zachte structuur van het vilt werkt goed als ondergrond.

Kunst en wetenschap
Scherer opent de ogen van de kijker, als een verwonderd kind dat de schoonheid kan inzien van een worteltakje of een blaadje. Zij verkent de effecten van verschillende wortelsoorten en combineert haar wortelstelsels met textiel. Sinds 2015 werkt ze samen met wetenschappers van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij zijn al tien jaar bezig met onderzoek naar wortelstelsels. “Wist je dat wortels onderling communiceren? Darwin schreef dit al (…) De onderzoekers en studenten zijn enthousiast over mijn werk, omdat normaal niemand aandacht hiervoor heeft”, zegt ze lachend. Scherer brengt niet alleen recent onderzoek op een aantrekkelijke manier onder de aandacht, ze neemt er zelf actief aan deel. Ze maakt gebruik van de kassen van de Radboud en ze verkennen samen de mogelijkheden van duurzaam textiel. “Een jurk van wortels is het doel.” Met ecoloog Christiaan Frits won ze de New Material Award 2016.

In mei zal zij in Mediametic een installatie maken aan de kade. Hierin wordt onderzocht wat de reactie is tussen plantengroei en diverse kleuren licht, dit is al bestaand onderzoek. “Groen licht is slecht, geel licht goed, maar ook onder rood licht groeien planten goed. Wellicht dat het ook iets met de smaak doet?”

Diana Scherer is kunstenares, onderzoekster en een groot talent, wiens kunst past in de recente maatschappelijke ontwikkelingen om duurzaam en nieuw materiaal te ontwikkelen voor algemeen gebruik. Scherers werk is betoverend en van een grote ingetogen schoonheid.

Naast het werk van Diana Scherer zijn er foto’s te zien van Anne Geene (1983) en Arjan de Nooy (1965) uit hun serie en fotoboek Ornithology. De expositie Looking up/ Looking down is nog te zien t/m 8 april in Seelevel Gallery te Amsterdam.

Hier een leuk filmpje van Scherer en onderzoekers Christiaan Frits en Gerard van der Weerden over haar samenwerking.