Bring Your Own Beamer @Stedelijk

Sinds Beatrix Ruf aan het Stedelijk verbonden is, is het weer bijzonder leuk om er te komen. Zo ook tijdens de spontane BYOB-party (Bring Your Own Beamer) afgelopen donderdag 2 september. Het fenomeen bestaat al een tijdje en werkt als een pop-up expositie voor een avond.

Het Stedelijk Museum had kunstenaars uit heel Nederland uitgenodigd om present te zijn met eigen beamer, laptop en uiteraard kunstvideo. In het Teijin Auditorium toonden zij hun video’s alsof het een negentiende-eeuwse salon van schilderijen betrof: op ooghoogte en tot aan het plafond. Grote en kleinere projecties wisselden elkaar af. Het bestond overigens niet alleen uit officiële kunstvideo’s, alles was welkom: ‘…van VJ sets en Kinect systems tot slideshows en homevideos,’ zoals het museum zelf aangaf.

Het was wachten tot acht uur, toen de deuren open gingen en iedereen nieuwsgierig en verwonderend naar binnen stroomde. De overweldigende projecties en geluiden werkten als een visuele waterval. Landschappen, surrealistische filmpjes, scènes in- en onder water, psychedelische beelden, close-ups van gezichten en beelden waar met computer-geanimeerde teksten en woorden werd gespeeld. De ogen werden continu verleid door de veelvoud aan kleuren en beelden.

Het fenomeen BYOB is bedacht door de Nederlands-Braziliaanse Rafaël Rozendaal (1980), een op het internet opererende kunstenaar, woonachtig in New York. Overal duiken er BYOB-exposities op, waaronder op de Biënnale van Venetië. Rozendaal ontwerpt websites die zo’n veertig miljoen unieke bezoekers per jaar trekt en hij verkoopt ze ook. Hij maakt naast deze als autonome kunst werkende websites, installaties, lenticulars (vorm van 3D-fotografie), lezingen en – geheel onverwacht in zo’n rijtje hippe termen – haiku gedichten.

Rozendaal ging de avond in gesprek over het onderwerp videokunst en BYOB met Olof van Winden, directeur en oprichter van TodaysArt festival in Den Haag. Maar daarvoor was Van Winden werkzaam bij Montevideo en het Media Arts Institute in Amsterdam. Van Winden organiseerde internationale exposities, waaronder het de Seoul Biënnale in 2012.

Hester van Tongerlo (rechtsonder)

Wat bij binnenkomst al intrigeerde was het werk van de vorig jaar aan de Academie Beeldende Kunsten Maastricht (ABKM) afgestudeerde Hester van Tongerlo (1991). Zij zelf of, liever gezegd, haar lichaam, was onderwerp van de getoonde opname. Gevangen binnen het kader van de cameralens zag je een kwetsbare jonge vrouw in bikini, met haar rug naar de dreigende golven gekeerd. Het beeld vertoont een hoge horizon, waardoor de zee alom aanwezig is, alleen in de verte vaart er een groot schip in de smalle strook lucht die nog binnen het beeld valt. Het geheel zorgde voor een beklemmende situatie en door het gekozen standpunt werd je blik vastgehouden.

Hoewel je aanvankelijk een glimlach moeilijk kan onderdrukken, Van Tongerlo lacht zelf ook nog even, verlies je die vrolijkheid snel (als je de golf ziet opkomen) als duidelijk wordt hoe heftig de gefilmde ervaring is. De opname is in december gemaakt, bij een temperatuur van -3 graden! Ze trotseert de koude zee een kwartier, dat lijkt kort, maar duurt in die kwetsbare omstandigheden een eeuwigheid. Een gevaarlijke tijd zelfs. Haar gezicht verkrampt, evenals haar lichaamspose. Op haar bleke huid ontstaan rode vlekken. Ze maakt stuitende bewegingen en grimassen. Ze staat er moederziel alleen, alleen de camera ziet haar, de mensen op het strand liepen door.

Één passerende vrouw trekt zich er wel wat van aan. Hoewel dit puur een videofilm was en niet zodanig als performance werd georganiseerd, was de reactie van de vrouw een extra toevoeging voor Van Tongerlo (hoewel niet gefilmd). Deze vrouw werd boos, uit pure bezorgdheid, op de kunstenares. Ze had wel een hartstilstand kunnen krijgen! Dat had Van Tongerlo zich niet gerealiseerd, maar het maakte de video nog dramatischer, dan hij al was. De hele film kenmerkt zich door een ingetogen dramatiek, vertolkt op een visueel aantrekkelijke wijze. De kleuren zijn koel, het kader heeft geleid tot een interessante compositie, met name ook door de traagheid van het voorbijtrekkende, maar o zo verre schip. Van dat schip hoefde het meisje niets te verwachten.

Van Tongerlo maakt films die voortkomen uit voorafgaande projecten en aan de basis van haar artistieke onderzoek staat haar studie naar het omgaan van mensen met hun eigen lichaam en de reactie van het menselijk lichaam op bepaalde situaties. Hoewel dit sinds de zestiger jaren al vele malen is gedaan, slaagt Van Tongerlo met deze film toch tot een waardevolle aanvulling van deze conceptuele praktijk.

De eveneens aan de Maastrichtse academie gestudeerde Marie van Vollenhoven (1983) toonde zowel eigen werk als een film die zij maakte met Shahib Sidow. De veelzijdige Van Vollenhoven maakt schilderijen, tekeningen, video’s, installaties en werkt – het kan niet op – als theatermaker. Een kunstenares wiens werk soms speels kan zijn en op andere momenten juist weer ingetogen. Iemand die door haar diverse werkterreinen ook écht wat te vertellen heeft. In de film die ze maakte met Sidow, een voormalige vluchteling uit Somalië, weet ze op intrigerende wijze het probleem van migratie aan de kaak te stellen en vooral ook de wijze waarop er in Nederland vanuit de overheid (lees IND) mee omgegaan werd en wordt.

Marie van Vollenhoven en Shahib Sidow

Sidow is gekleed in een wit kostuum met vlinderdas, maar op zijn hoofd draagt hij een traditionele wikkeldoek. Het geheel is heel esthetisch gefilmd, maar verhult niet het ingrijpende verhaal van deze man. Deze geëngageerde film werd juist weer gewisseld met een film die zowel haar tekenwerk- als pure animatie vertoonde.

Hoewel het Stedelijk Museum deze Bring Your Own Beamer show presenteerde als enige editie, hoop ik stiekem nog eens op een vervolg – niet te snel natuurlijk – het moet speciaal blijven.

Deelnemende kunstenaars: Alina Ozerova, Anastasia Afonina, Anika Schwarzlose, Anouk Kruithof, Bomi Kim, Damon Zucconi, Ewoudt Boonstra, Re-Collective: Eline Kersten & Renan Schulze, Father FutureBack, Hester van Tongerlo, The Holls Collective, Hugo Rocci, Inge Meijer, Jan Robert Leegte, John Weilacher, Josje Hattink, Kamiel Rongen, Karim Adduchi, Kiki Nickel, Kistina Benjocki, Margaret Haines, Marie van Vollenhoven, Mylou Oord Theloesen, Nicole Martens, Omri Bigetz, Patricia Ribas, Peter Luining, Saskia Burggraaf, Shahib Sidow & Marie van Vollenhoven, The Rodina, Victorine van Alphen, Video Power en Wyne Veen.