VLUCHTIG – Het Krukje van Jeroen Jacobs

Langdurig kijken naar vluchtige momenten

Verspreid over de ruimte staan grijze hoopjes beton, licht van kleur en ongeveer kniehoog.  Ze nemen de vloer op een mooie manier in beslag, er is veel bewegingsruimte om de sculpturen heen waardoor ze je aandacht vragen en van alle mogelijke kanten goed te bekijken zijn. Het zijn vormen zonder duidelijk gepland resultaat, grove ruwe stukken materiaal naast gladde afgeronde vormen, scheuren in het oppervlak en een scherpe streep er dwars overheen. Van dichterbij zie je hoe poreus het materiaal is met hier en daar zelfs groepen luchtbelletjes erin. Er steekt een stukje plastic uit de grijze vorm, omgebogen aan het uiteinde. Het valt uit de toon en ik vraag me af of er wat mis ging bij het transport van het werk, maar stukjes plastic dringen niet zomaar door in steen, dus daardoor zal het niet komen. Hoe komt het daar dan wel en wat doet het daar? Zo onderzoekend en mezelf dingen afvragend zie ik nog meer niet-betonnen elementen; een doorzichtige plastic zak midden in het harde materiaal, een rubberen handschoen die half uitsteekt. Ze zijn versmolten met de grijze massa en onderdeel geworden van het beeld.

De hopen betonwerken zichzelf naar boven toe en zijn op de top afgevlakt, plat en glad gestreken als een plateau. Ik mocht er op gaan zitten, daar waren ze voor bedoeld maar ook al weet je hoe stevig dit materiaal is, het voelde ongemakkelijk alsof ik er stukjes af kon breken of de kruk kon laten omvallen. De vormen zonder duidelijke vorm voelen tegelijkertijd zwaar en licht.

Van beton, een materiaal dat zwaar is en sterk, dat tijd nodig heeft om uit te harden en maar langzaam van een vloeibare naar vaste vorm beweegt, maakt Jeroen Jacobs deze serie krukjes. Een betonnen krukje als tegenspraak van zichzelf: een voorwerp dat uniek is in z’n gebruiksvriendelijkheid door het makkelijk oppakken en verplaatsen, wordt gemaakt van een materiaal dat onwrikbaar blijft staan waar het wordt neergezet, stug en statisch met al z’n zwaarte. Maar ook het materiaal en de vorm lijken elkaar tegen te spreken, want in het bepalen en het aannemen van die uiteindelijke vorm komen de begrippen vluchtig en traag bij elkaar.

Midden in de woonkamer annex het atelier van Jeroen staat een zandbak die doet denken aan wat er vroeger in het kleuterlokaal stond, zo’n donkerblauwe op pootjes.

Hier in deze zandbak ontstaan de sculpturen en worden de vormen bepaald. Anders dan bij het standaard beton gieten waar een strak berekende stevige mal is uitgedacht en goed voorbereid, wordt hier het vloeibare beton opgevangen door vormeloos zand, door dunne folies en handen.

Een gat graven in zand om als mal te gebruiken lijkt niet logisch. Iedereen die wel eens in zand graaft weet dat los zand niet doet wat jij wilt, je kan geen zandvorm maken zoals je het in je hoofd bedenkt want zand glijdt door je vingers, valt terug in het gat en zakt uit, het houdt de vorm niet vast. Zo is het hier ook en precies daarvan maakt Jeroen gebruik. Hij laat zonder voorbereide stabiele vorm de mal als vanzelf ontstaan tijdens het gieten  door de wisselwerking van het vloeibare beton, het losse zand en de beweging van de handen. De vorm waarin het beton uithardt ontstaat zo in een heel klein moment waarop het beton het zand raakt, vlak voordat het zand weg kan glijden of terugvallen.

Je ziet krukjes en je ziet een zwaar standvastig materiaal, je ziet beton maar je ervaart de zwakte van het materiaal, je ziet vorm ontstaan door vormloos zand, je ziet vluchtigheid gevangen in steen. De krukjes nodigen uit om de tijd te nemen voor wat je ziet en voelt, en te bemerken op welke manier jij je ertoe verhoudt. Het interessante is dat juist in dit geval die vluchtigheid waarmee ze zijn ontstaan, aanzet tot lang kijken en dingen opmerken. En dat ook weer die vluchtigheid in het maken me het meest van deze sculpturen is bijgebleven. Het zware materiaal met de bijbehorende traagheid, de tegenstellingen in uiterlijk en het gevoel dat ze uitstralen, de ronde en de ruwe vormen die zo strak naast elkaar liggen, de hand- en vingerafdrukken van de maker die je er in terug ziet, de schaduwwerking, er is veel om te zien en om geboeid door te zijn. Maar het is de vluchtigheid die beklijft.