Images Of Power in Museum Rijswijk

Op de Textiel Biënnale in Museum Rijswijk is werk te zien van twintig internationale hedendaagse kunstenaars. Sommige van hen werken uitsluitend met textiel, anderen kiezen er nu voor, afhankelijk van het idee of verhaal dat ze willen uitdrukken. In beide gevallen lijkt door de tentoonstelling heen het gebruik ervan een duidelijke keuze waarbij het materiaal elke keer een bepaalde lading en betekenis heeft meegekregen.

Zoals in het werk van Jan Kath die een familietraditie verweeft met zijn materiaalgebruik, precies zoals hij ook actuele politieke ideeën integreert in oude ambachten. Kath keek het vak af van zijn vader en grootvader die handelden in traditionele oriëntaalse vloerkleden. Hij wil ervoor zorgen dat het vakmanschap van het tapijtknopen blijft bestaan, onder andere door er hedendaagse ontwerpen aan toe te voegen. Kath maakt handgeknoopte wandkleden geïnspireerd op Afghaanse oorlogskleden, met beeltenissen van een gevechtshelikopter of een kiekje van een typisch Amerikaanse familie die trots haar recht op wapenbezit toont. De harde realiteit van die afbeeldingen botst met de tijdrovende en verstilde manier van het knopen.

Senzeni Marasela vertelt in haar werk het verhaal van zwarte vrouwen door de eeuwen heen, met speciale aandacht voor het effect van de koloniale oorlogen op de positie en levens van deze vrouwen. Ze maakt daarbij gebruik van technieken en materialen die net als die verhalen, doorgegeven worden van generatie op generatie. “Vrouwen quilten, maken dekens en kleedjes, ze werken met hun handen en maken dingen die ertoe doen, die belangrijk zijn”. Marasela’s materiaalkeuze heeft een historische grondslag, die als extra laag in het beeld is opgesloten.

Ook in het werk van Rah Naqvi en Marcos Kueh is het gebruik van textiel ingegeven door tradities en cultureel erfgoed. Het werken met textiel is Rah als een tweede taal meegegeven, en Marcos vertelt dat nog voor pen en papier gebruikt werden de mensen in zijn moederland hun verhalen weefden in textiel. Beide kunstenaars zijn doordrongen van de historische en culturele waarde van het materiaal, en dat besef gebruiken ze.

Rah Naqvis werk is verfrissend anders dan de andere werken in de tentoonstelling, het is een combinatie van oude textiele ambachten en film, gepresenteerd in één installatie. De kelderachtige ruimte waar het te zien is, ligt meteen naast het museumcafé. Het geluid van de koffiekopjes en de kletsende bezoekers klinkt hard tegen de stenen muren en zorgt ervoor dat ik de voice-over van de film niet goed kan verstaan. Op de lage muur hangt een stoffen lap, zorgvuldig geplooid, met aandacht opgehangen en gepresenteerd in een waaiervorm. Half op en over de stof heen draait een film in zwart wit, beeld-in-beeld, met de gesproken tekst ondertiteld. Net als het geluid dat moeilijk te horen is, wordt het beeld van de film verstoord door de gekleurde stof die op de muur hangt. De plooien van de lap laten de projectie golven op de muur, en de stroken ondertiteling deinen mee waardoor alles enkel in fragmenten voorbij komt. De film duurt maar kort en ik kijk er een aantal keer naar. Het is, hoewel lastig te zien, toch snel duidelijk dat de film vertelt over de textielindustrie. De manier waarop de installatie zich aan je presenteert en dat wat je ervan meekrijgt sluit precies aan bij dat wat we weten en wat we willen weten van deze industrie. De film is volledig aanwezig en tegelijkertijd incompleet; je ziet alles dat er te zien valt, de lap en de film en de tekst, maar het begrijpen ervan wordt je moeilijk gemaakt. Het is alsof je wordt gestuurd in een selectief begrijpen van halve verhalen en halve waarheden. Flarden tekst zijn te ontwarren: ideology; indigenity. De snippers geven genoeg houvast voor je eigen interpretatie van de beelden. Links onderin beeld borduurt een jong persoon aan een grote lap. Ik vermoed dat het de lap is die hier zo mooi hangt. Het verhaal dat zich geprojecteerd op de geborduurde lap afspeelt is schimmig en dubieus, maar het resultaat hangt er trots en fier als een overwinningsdoek.

Marcos Kuehs werk bestaat uit grafische ontwerpen die hij industrieel laat weven tot wandkleden. In Rijswijk toont hij een serie van zes op die manier geweven doeken, vaandels eigenlijk, die in een groepje bij elkaar hangen, de ene deels voor de andere, samen in een consequente compositie. In het midden hangt een groot roze doek, eromheen doeken in groene en blauw-groene tinten met roze en gouden glinsterende elementen. De achterste drie kleine doeken zijn gereserveerd voor de three wise monkeys; see no evil hear no evil speak no evil – verbeeldt met een gasmasker en noise-cancelling headphones. Het lijken posters, ze willen een boodschap uitdragen zoals affiches dat doen, op een andere manier dan een tekening. Hoe langer ik kijk hoe meer ik zie in de posters van textiel. Ze zitten vol met patronen en symbolen, teksten als losse woorden maar ook lange zinnen langs de zijkanten van het doek, figuren van draken en handen, grafische symmetrische randen en banen. Alles dat je ziet werkt mee aan één groot narratief. Marcos vraagt zich af wat er gebeurt als we meer tijd zouden nemen om te kijken en na te denken. Zo kan elk van zijn posters afzonderlijk vertellen over een bepaald thema, maar bij elkaar gebracht brengen ze een context van onderwerpen en inhoud. Als we een vraagstuk van meer kanten zouden belichten en verschillende perspectieven zouden gebruiken om iets te begrijpen, hoe zou de wereld er dan uit zien?

Het begeleidende filmportret van de expositie is als een estafette waarbij de ene kunstenaar een vraag stelt aan de volgende en er een natuurlijke interviewreeks ontstaat. De vraag die Rah stelt behelst beweegredenen om werk te maken dat tegendraads is in een kapitalistische, consumerende en productie-gedreven maatschappij. Het zijn precies de thema’s die duidelijk naar voren komen in hun eigen werk. Marcos vraagt zijn collega wat de familie ervan vindt dat hij/zij met textiel werkt. Zo betrekken de kunstenaars hun collega’s in de zoektochten en vraagstukken waar ze aan werken; de onzekerheden waarmee je te maken hebt, de thema’s die je aanpakt, de mogelijkheden en ideeën die je wilt verbeelden. Hoe zien collega’s dat, wat zijn nieuwe perspectieven en hoe past het werk met deze eigen ideeën tussen dat van anderen? Het is een mooie manier om alle kunstenaars, naast het hebben van een gemeenschappelijk medium, ook op een ander vlak, persoonlijk en vanuit het denken als kunstenaars, met elkaar te verbinden.

Marcos Kueh (1995, Maleisië) studeerde in 2022 af aan de KABK. Zijn werk was dat jaar te zien in de ‘Best of Graduates’ tentoonstelling bij Galerie Ron Mandos, en de Gemeentelijke Kunstaankopen van de Stedelijk Museum Amsterdam. Rah Naqvi (1996, India) woont en werkt in Nederland, waar onder andere een residentie volgde aan De Ateliers in Amsterdam. Hun werk was onder andere te zien op de Bangkok Biënnale en bij Akinci galerie in Amsterdam.

De Textiel Biënnale 2023 – Images Of Power in Museum Rijswijk is nog te zien tot en met 12 november 2023.

Naast de genoemde kunstenaars is werk te zien van Mercedes Azpilicueta; melanie bonajo; Fransje Killaars; Gluklya; Gosia Mirga-Tas; Jacobo Alonso; Boyce Magandela; Cristiana de Marchi; Joyce Overheul; Barbara Pronk; Mary Sibande; Emma Talbot; Koen Taselaar; Badru Temitayo; Julia Winter en Preta Wolzak