Kleurrijk blokkenspel
Het CODA Museum toont de eerste solotentoonstelling van Saïd Kinos, een jonge beeldend kunstenaar annex grafisch vormgever met voeten in de graffiti cultuur. De combinatie van die drie achtergronden is duidelijk terug te zien in zijn recente werken bij CODA in Apeldoorn.
In de kleinere bovenzaal van het museum hangen kleurrijke en bonte schilderijen naast een grote vloersculptuur, en staan bronzen beeldjes op sokkels naast een site specific wandschildering. In elk van de verschillende werken zijn letters en woorden de bouwstenen. De ene keer zijn letters bij elkaar op doek gezet in vlakken en smalle banen die over elkaar heen schuiven en kleurschakeringen maken, de andere keer zijn ze gebruikt in een effen opstapeling van ruimtelijke vormen. De letters zijn niet in een losse-pols handschrift geschreven of in een font met veel krullen en schreven, maar in een zo sec mogelijk uiterlijk, ontbloot van alle frivoliteit en opsmuk zijn ze neergezet als een soort basisvorm. De letters zijn niet goed leesbaar, soms zelfs onherkenbaar en hierdoor krijg ik het idee dat de vorm, de kleur, de vlakken en de schakeringen veel belangrijker zijn en meer te zeggen hebben dan de leesbaarheid of betekenis van de woorden. Toch wil de kunstenaar je wel zover krijgen om tijd te nemen het werk te bekijken, om de letters een voor een te onderscheiden en zo de woorden te lezen.
Het zijn ingewikkelde composities en ik speur naar een patroon als een soort referentie: ik zie de manier waarop de stroken overgaan in een volgende kleur en de lijnen op de achtergrond die een verdwijnpunt lijken te zoeken, ik zie waar de kleuren terug komen en waar ze tegen een andere aanbotsen. De schaduwwerking en de lijnen die door een vorm heen lijken te gaan en verderop terugkomen lijken het architectonische spelletjes.
De overdaad aan kleur en vorm in het werk creëert de kunstenaar als een opzettelijke confrontatie voor de toeschouwer. Kinos ziet het als metafoor voor de onophoudelijke stroom aan visuele informatie die dagelijks op ons afkomt via offline en online media; televisie, internet, reclameborden, kranten… De manier waarop communicatie daarin gebruikt wordt, maakt woorden en taal tot een degradatie van wat ze ook kunnen zijn. Want niet alleen de (objectieve of subjectieve) betekenis van een woord is waardevol, of de lyrische, poëtische en romantische lading van taal, maar ook de plaatsing, de typografie en de vorm zijn het waard om woorden anders te benaderen dan een puur communicatiekanaal. Ergens in het midden ligt het idee dat de visuele ervaring van taal gelijk getrokken wordt aan het functionele aspect, en daar is Saïd een groot pleitbezorger van.
Kinos werkt vanuit de geest van de post-typografie; “de artistieke weergave van taal in een visueel formaat. Post-typografie stelt de vorm en artistieke complexiteit boven leesbaarheid en daarmee boven de primaire functie van taal”. De stroming heeft een manifest waar Kinos graag aan vast houdt. Zo zijn “post-typografie is de artistieke weergave van taal in een visueel format” en “post-typografie gebruikt taal om vorm, kleur en artistieke werkmethodes te verkennen” Saïds handige kapstokken om te komen tot deze kleurrijke, en interessant gepuzzelde werken.
Interessanter dan de grotere schilderijen vind ik de blokken die speciaal voor de tentoonstelling zijn gemaakt. Het idee achter de blokken is de bezoeker uit te nodigen erop te gaan zitten en op die manier lang en geduldig te laten kijken naar de schilderijen. Nog een beetje langer, om zo de ‘verborgen’ woorden te vinden tussen alle kleuren en schakeringen. Saïd maakte houten kubussen en beschilderde ze, met het houten blokken spel van vroeger als inspiratie; elk vlak een letter, bij of naast of op elkaar vorm je woorden. Bezoekers mogen met deze grote zit-blokken spelen, twee naast elkaar, een er boven op. Welk woord ontstaat er, welk beeld?
Het spannende aan deze houten kubussen is de concentratie van elk apart vlak gecombineerd met speelsheid. De lijnen en de vlakken komen goed tot hun recht in dit afgekaderde stuk, er lijkt ingezoomd op elementen van de schilderijen, en dat werkt. Deze kleine schilderijen, gepresenteerd op de zijkanten van de houten kubussen hebben precies genoeg focus, precies genoeg lijn en vlak en kleurenspel, en houden me daardoor beter vast dan de grote werken. Hier lijkt de inspiratie van het ouderwetse blokkenspel door te sijpelen in het werk zelf; het schilderen is spelen geworden.
In harmonie – vorm, kleur en taal van Saïd Kinos is nog te zien tot en met 18 juni 2023 bij CODA Museum, Vosselmanstraat 299 in Apeldoorn.