Totems van staal, totems van stilte
door Vincent ‘t Sas (tekst) en Anke van den Berg (foto’s)
De projectruimte van de Scheveningse broedplaats See Lab is een voormalige gymzaal maar heeft meer weg van een voormalige kapel. Sinds ijzerkunstenaar Chris de Vis er zijn ‘Totems van Stilte’ neerzette krijg ik bij binnenkomst helemaal de neiging om te knielen. Stalen kruisen, een monstrans op een staak. Wat is hier aan de hand? Ik ga naast Chris op de vloer zitten en vraag het hem.
“Ik ben vanuit mijn intuïtie, het collectieve onderbewustzijn, gaan zoeken naar magie en toen kwam er eerst een lijn en dat werd een totempaal. Toen miste ik niet ‘t mannetje maar wel het leven. Toen ging die paal lopen en later vliegen en werd die paal meer ‘n vogel en toen was ‘t klaar.”
‘t mannetje: Chris de Vis (1966) heeft weliswaar een kleinzoon (2019) maar hier bedoelt hij de, net als zijn totempalen van rechthoekige kokerprofielen gelaste, mannetjes-op-bankjes, waarmee hij enige bekendheid verwierf. Die werken kwamen voort uit zijn fascinatie voor bankjes in de open lucht, waarop mensen alleen of samen even zitten.
De expositie in See Lab is de weergave van een zoektocht van twee jaar, een zoektocht naar het beeld dat de maker en de toeschouwer raakt, het ego overstijgt.
Chris: “Het beeld (…) waardoor je contact voelt met je voorouders, met de zon, met de diertjes, met wat je ego overstijgt en wat je dus stil maakt. Stil in de zin van dat je respect voelt voor wat groter is dan wat ik in mijn eigen hoofd kan bedenken. Het mysterie van het leven en de dood.”
Net als de Russische filmmaker Tarkovsky vindt Chris het een gemis dat veel mensen nergens meer in geloven, geen mysterie meer zien. Hij wil ze weer ‘iets heiligs’ laten voelen. En dichter bij huis: “Ik wil laten zien dat alles met elkaar verbonden is. Aardig zijn voor elkaar en respect hebben voor de aarde, daar gaat het om.”
Dat er kruisen voorkomen in zijn werk is naar zijn zeggen omdat het kruis de meest eenvoudige weergave is van het samenkomen van het aardse en het spirituele. Chris: “Dit is dus groter dan alleen Jezus Christus aan het kruis, dit gaat over alle religies.”
Chris, die in zijn paspoort Van Baars heet, is de zoon van een smid. Twintig jaar geleden ontdekte hij dat werken met ijzer het helemaal voor hem was. Die geur, dat gevoel!
Aanvankelijk werkte hij met andere materialen, gips, klei, hout. Twintig jaar geleden wilde hij een betonnen beeld maken en maakte dus eerst een geraamte van betonijzer. Dat geraamte is geraamte gebleven en Chris werkt sindsdien alleen nog maar met ijzer of zoals hij zelf zegt: “Lijnen neerzetten zonder dat het omdondert.”
Totems van Stilte is te bezoeken op 21 en 22 november 2020 bij See Lab, Duinstraat 55 in Den Haag.