speak, memory @ W139
W139 kijkt tijdens haar 40-jarige jubileum verder vooruit. Maar zij doet dit met kunstenaars die in het verleden een rol hebben gespeeld in de roemruchte geschiedenis van een van de weinige overgebleven actuele kunstplekken in de binnenstad van Amsterdam. En de deur staat nog steeds open voor een ieder die er langs loopt.
Na de verschillende emancipatiegolven, het studentenoproer, de Vietnamoorlog, de oliecrisis, de kraakbeweging, het postmodernisme, de millenniumdoelstellingen, de start van digitijdperk en het terrorisme-offensief zijn we nu aangekomen in het post-truth decennium. Althans dat wordt gezegd. In ieder geval kunnen we stellen dat iedereen er zo zijn of haar eigen realiteit op nahoudt, virtueel of analoog. Kunstenaars voorop, uiteraard. Zij hebben vaak een aparte sensor voor de gevoeligheden van de wereld om ons heen.
Bij het betreden van de tentoonstelling speak, memory vormen de werken van Job Koelewijn en Julika Rudelius een natuurlijk overgangsgebied tussen de buiten- en binnenwereld van W139. Koelewijn en Rudelius hebben oog voor wat er zich op straat afspeelt.
Rudelius is de realist van de twee. In een fraai panorama bestaande uit drie beeldschermen legt zij de ‘vluchtelingenkampen’ van daklozen vast. Een beeld waaraan wij langzaam zijn gaan wennen. Rudelius laat in één horizontale beweging zien hoe onnatuurlijk die situatie is. Hekken en tenten wisselen elkaar af. De daklozen leven aan de verkeerde kant van de hekken. Ze slapen in tenten die door de mensen aan de andere kant van het hek op z’n hoogst voor vakantiedoeleinden wordt gebruikt. Via de lens van de kunstenaar bezien is het een absurd beeld; maar de realiteit.
Job Koelewijn heeft schuin tegenover de video-installatie een stuk muur opgehangen. Aan de buitenkant is het een drager geworden voor een idee, maar de binnenkant is een tussenruimte voor banale zaken als isolatiewol en elektriciteitsdraadjes in pvc-buis. Net als bij de cameravoering van Rudelius is het ook hier de bedoeling dat de kijker er langs beweegt om de verschillende lagen op te merken. Misschien is dat wel de belangrijkste les bij speak, memory. Wie stil zit wordt voorgelogen. Wie beweegt krijgt toegang tot de werkelijkheid om ons heen.
En dus blijven we in beweging en ontdekken we de andere werken in de tentoonstelling. Af en toe houden we even halt. Bijvoorbeeld bij het ruimteschip genaamd ‘Plant’ van W139-(mede)oprichter Ad de Jong. Of bij de knapzakken van Meschac Gaba. Plunjeballen van vlaggendoek bevestigd aan hockeystokken met ‘Nike-swoosh’. Wie reist moet de realiteit wel onder ogen zien. Ook als deze niet zo rooskleurig is.
En hoe dieper we de tentoonstelling binnentreden, hoe meer we in alternatieve werkelijkheden terechtkomen. Gijs Frieling spiegelt ons het vergezicht ‘De Waarheid’ voor. Een wandvullend paradijselijk beeld dat het journaal nooit zal halen. Aernout Mik gebruikt fotografie en video voor zijn bijna journalistieke onderzoek. Maar de resultaten zullen bij Nieuwsuur of Pauw niet worden getoond noch besproken. De Wereld Draait Gewoon Door alsof er niets aan de hand is.
Ondertussen demonstreert Thomas Hirschhorn verder. Hij wacht niet op belangstelling van buitenaf en documenteert zijn eigen acties. En hij presenteert een tijdlijn van gebeurtenissen als sculptuur. Opdat wij er langs kunnen bewegen en zijn realiteit tot ons kunnen nemen. Met zo’n overvloed aan nieuwsfeiten en achtergrondinformatie hebben we die andere media niet meer nodig.
speak, memory met Marie Aly, Gijs Frieling, Meschac Gaba, Eulàlia Garcia Valls, Charles & Ray Eames, Thomas Hirschhorn, Ad de Jong, Job Koelewijn, Marijn van Kreij, Aernout Mik, Julika Rudelius, Gayatri Subramanian / samengesteld door Melchior Jaspers & Anami Schrijvers.
Te zien tot en met 3 november 2019 bij W139 in Amsterdam.
