The milk of paradise op?

De Romantiek uitgekleed. Het eerste oogopslag van Sybren Renema’s The Milk of Paradise bij Dürst Britt & Mayhew doet hieraan denken.

Bij binnenkomst vallen de woorden ‘TOT UND DAS MÄDCHEN’, in neonletters hangend van het plafond, als eerste op. Het kille licht in de referentie aan Schubert’s sublieme lied zet hiermee de toon. Aan weerszijde van het werk zijn twee digitale prints gehangen, Wanderer-Fantasie (No 1) en Wanderer-Fantasie (No 2).  De bergbeklimmers verwijzen duidelijk naar 19de-eeuwse voorstellingen als die van Caspar David Friedrich, maar ook naar foto’s van Edmund Hillary op Mount Everest of Robert Falcon Scott op de Zuidpool. Een door Renema bewust gekozen cliché. Avonturiers zoals ze niet meer bestaan.

Wanderer-Fantasie no 1

Study for a death mask of an avarage Romantic

Achterin de zaal is een gipsen gezicht te zien, een doodsmasker. Het gezicht is een opeenstapeling van 32 kunstenaars uit de Romantiek. Een gemiddelde, een studie. Het lijkt echter alsof er in de werken een manier wordt gezocht om alle archetypes van de Romantiek te herdefiniëren.

Mountain

Mountain, detail.

Toch lijkt Renema zelf cynisch over deze zoektocht; waarom anders de uit tijdschriften geknipte foto’s in de serie Mountain? Renema maakt hapklare brokjes, kleine stukjes romantiek die als impotente glorificatie van de natuur aan de muur hangen. Een woeste rotswand was zelden zo bescheiden. De term ‘naturalité’ van Baudrillard begint te dagen. Aan het woord ‘natural’ wordt het achtervoegsel ‘-ité’ gevoegd, om natuur te abstraheren. Natuur wordt natuurlijkheid, een set tekens die slechts verwijzen naar natuur, maar het nooit zullen zijn.

Abstractor of the Quintessence

Een ander opvallend werk is Abstractor of the Quintessence. Deze print laat getordeerde zinnen zien die afkomstig zijn uit oude pre-Romantische medische boeken. Dit doet denken aan de avontuurlijke medische wetenschappers uit de 19e eeuw. De romantiek uitgelegd door een theoreticus krijgt bij dit verschijnsel voet aan wal. Waar Renema in The Milk of Paradise veel verwijst naar de dichter Samuel Taylor Coleridge, is het hier misschien gepast om de Engelse naturalist Charles Waterton aan te halen. De excentrieke wereldreiziger staat naast zijn vaardigheid in (soms absurde) taxidermie ook bekend om zijn experimenten met onder andere het zenuwgif curare, ook bekend als wourali.

In 1814 kreeg Waterton de opdracht van de Royal Veterenary Society om de effecten van het gif te testen op een ezel. Waterton diende het gif toe tussen de schouderbladen van het dier dat vervolgens na tien minuten dood neerstortte. Er werd een incisie in de luchtpijp gemaakt van de ezel, waarmee Waterton en zijn collega via een paar blaasbalgen lucht in de longen pompte. Na uren onafgebroken te pompen kwam het dier weer tot leven. Het gif was uitgewerkt en ze kon weer opstaan. Het duurde ongeveer een jaar voordat de ezel, inmiddels liefkozend Wouralia genoemd, geheel van het trauma was genezen. Waterton, die met Wouralia tot haar laatste dag op blote voeten rond zijn landgoed bleef wandelen, schreef hierover: ‘Wouralia shall be sheltered from the wintry storm; and when the summer comes she shall feed in the finest pasture. No burden shall be placed on her and she shall end her days in peace.’

The Milk of Paradise laat de romantiek zelf in verlamde of uitgestelde staat zien. De foto’s van bergen die het avontuur in een tijdschrift proberen te vangen. De woorden uit Schubert’s lied hangen niet meer tussen leven en dood, maar tussen de vloer en het plafond in kille witte neonletters. Het doodsmasker dat een gemiddelde neemt van iets dat nooit te meten was.

The Milk of Paradise? Die hebben we opgedronken. De tentoonstelling doet wat er op het pakje staat, het is aanbidding, gepaard met spot. De analytische methodes, het inpakken van natuur en het avontuur inkorten tot anekdote; hiermee laat Renema zien dat het idee van romantische overgave vaak met een blaasbalg in leven gehouden moet worden. Eindeloos pompen, tot zij weer op haar eigen benen gaat staan.

The Milk of Paradise is nog tot en met 20 december 2015 te zien bij Dürst Britt & Mayhew.