Velázquez in de Galerij

De laatste decennia worden Rembrandt en Velázquez vrijwel unaniem beschouwd als de twee grootste schilders van de zeventiende eeuw.  Ze zijn bijna even oud (Velázquez is geboren in 1599, Rembrandt in 1606), allebei jong, zeer getalenteerd en beiden verlieten hun geboortestad, toen ze begin twintig waren, resp. Leiden en Sevilla, om te gaan leren en werken in de meest florerende stad van het land (Amsterdam en Madrid).

“Beiden kregen vervolgens een dreun door het clair-obscur van Caravaggio en ontwikkelden zich tot schilders die ons nog steeds aanspreken omdat ze zo overduidelijk virtuozer en eigenzinniger waren dan hun tijdgenoten. Allebei zetten ze zich subtiel af tegen de heersende macht (Rembrandt door zijn rijke opdrachtgevers te schilderen met een warme, analytische, maar soms ook genadeloze blik, Velázquez door zijn niets verhullende portretten van Filips IV, zijn vorst en opdrachtgever). ” [uit: NRC 12 april 2015]

De twee genieën worden nog al eens met elkaar vergeleken al is het maar vanwege de meesterwerken die ze vervaardigden zoals De Nachtwacht en het even bekende Las Meninas. Eigenzinnige genieën waren het.

In Nederland moeten we soebatten met Frankrijk en diep in de buidel tasten om twee schilderijen van Rembrandt aan de collectie van het Rijksmuseum toe te voegen,  in Spanje ligt dat anders; het Prado in Madrid heeft de grootste Velázquez-collectie onder haar hoede.  En dit museum heeft nu een prachtig schilderij van Velázquez in bruikleen gegeven aan Galerij Prins Willem V. Vanaf 1 oktober tot en met 29 november is het ‘Portret van Don Diego de Acedo’ hier te bezichtigen.

Diego Rodriquez de Silva y Velázquez was de beroemdste Spaanse hofschilder van de 17e eeuw. Bijzonder is de reeks portretten die hij maakte van dwergen en hofnarren, waarvan het portret nu te zien in de Galerij wel eens de allermooiste zou kunnen zijn, het portret van Diego de Acedo.

Dwergen aan koninklijke hoven waren vaak werkzaam als hofnarren, maar niet Diego de Acedo. Hij had een administratieve functie bij de ‘Estampa’, het kantoor waar koninklijke documenten van een officieel stempel werden voorzien. De papieren en pot met inkt op de grond verwijst hier waarschijnlijk naar.
Diego de Acedo zit in dit schilderij op een rots. Met een enorm boek dat bijna van zijn schoot lijkt te glijden. Op het eerste oog zie je niet meteen dat hij een dwerg is, maar zijn korte handen die het boek trachten vast te houden, verraden dit.
Links en rechts van hem zijn penseelstreken te zien die niet anders verklaard kunnen worden dan dat Velázquez zijn penseel soms afveegde aan het schilderij. Waarschijnlijk waren de penseelstreken direct na voltooiing van het schilderij in 1640 niet zichtbaar, maar is dit het werk van de tand des tijds.

Dit schilderij van Velázquez is het derde topstuk dat Galerij Prins Willem V tentoonstelt. Eerder was er een werk te zien van Caravaggio en van Titiaan. Door jaarlijks een meesterwerk te tonen dat nooit eerder in Nederland te zien was, hoopt het Mauritshuis waar Galerij Prins Willem V een onderdeel van is, de Galerij op de kaart te zetten. “Een verborgen juweel in het historische centrum van Den Haag” en die uitspraak klopt! Er hangen ruim 150 oude meesters waaronder Jan Steen, Peter Paul Rubens en Paulus Potter in een bijzonder ambiance; kristallen kroonluchters en overdadige gordijnen. Het is er prettig vertoeven. En vergeet ook het magnifieke uitzicht niet.

Velázquez in de Galerij
1 oktober – 29 november 2015
Galerij Prins Willem V
Buitenhof 33, Den Haag
dinsdag – zondag 12.00 – 17.00 uur