Acte de présence: Erik van de Belt

Wie op dit moment door de Jan Hendrikstraat loopt kan daar verrast worden door drie schilderijen van Erik van de Belt, die te zien zijn in de kunstruimte Acte de présence. Ruim een jaar geleden werd deze plek midden in het Haagse centrum voor het eerst als kunstruimte gebruikt door Miranda Meijer. Een maand lang was hier een doorlopende performance van haar te zien, waarbij zij vaak aanwezig was in de ruimte, maar ook wanneer zij zelf afwezig was bleven de sporen te zien van de door haar verrichte bezigheden die steeds weer van vorm veranderden. De ruimte heeft dezelfde naam als de performance gekregen en bij iedere presentatie die hier plaatsvindt wordt dan ook steeds opnieuw verwezen naar de manier waarop het werk zich deels in de publieke en tegelijk juist afgesloten ruimte bevindt. De toeschouwer kan vanaf de straatkant goed naar binnenkijken door het grote etalageraam, maar alleen tijdens de opening kon je ook daadwerkelijk naar binnen om de werken te bekijken. Wie er nu gaat kijken kan niet meer naar binnen en dit zorgt voor een bepaalde afstand tot het aanwezige werk.

Ik heb een tijd door de etalageruit staan kijken en vond het opvallend dat de omgeving van de straat (misschien niet bedoeld) invloed kreeg op mijn waarneming en mij liet nadenken over de binnen- en buitenwereld, waarin de werken en ik zelf zich op dat moment bevonden.

Op de drie schilderijen zijn verschillende huizen te zien die te midden van een groen landschap langs een waterkant zijn geplaatst.  Het lijken niet direct woonhuizen te zijn, maar eerder boerderijen of stallen die niets tonen van menselijke aanwezigheid. Ze hebben allemaal geen of alleen een paar hele kleine raampjes die geen inkijk bieden in wat zich achter de muren bevindt. In eerste instantie lijkt het alsof ik een bekende wereld zie, maar door het krachtige kleurgebruik en de geïsoleerde omgeving waarin de huizen zich lijken te bevinden, ontstaat een meer vervreemdende en niet realistische sfeer.

In een tekst (die op de vensterbank is te lezen) wordt duidelijk dat de kunstenaar zich voor deze werken heeft laten beïnvloeden door zijn eigen woonomgeving  en de dingen die hij ziet wanneer hij uit zijn keukenraam kijkt of wanneer hij een wandeling maakt. Zijn woonwijk is gebouwd vanuit een postmodern concept verwijzend naar een soort Disney-achtig vakantiepark. Een aantal boerderijachtige huizen die zich bevinden langs de aangelegde waterkant, versterken het gevoel van authenticiteit en buitenleven en worden door de kunstenaar gezien als zetstukken in een theaterstuk. In het theater wordt veelal een wereld getoond met aspecten uit het dagelijks leven, die vaak uitvergroot worden of waarin bizarre wendingen plaatsvinden, waardoor men wordt meegenomen naar een andere realiteit. De toeschouwer is niet direct onderdeel van het getoonde stuk, maar zonder publiek verliest het stuk zijn functie en is daardoor toch afhankelijk van dit aspect waardoor er toch een bepaalde mate van verbondenheid is.

Hier toont de kunstenaar in feite zijn toeschouwende blik op de wereld waarin hij leeft waarvan ik vervolgens op mijn beurt weer toeschouwer ben. Dit is in deze presentatie bijna nog extra versterkt, omdat ik zijn werken door een raam heb bekeken, in feite zorgt dit op zichzelf al voor een blik die ook wel te vergelijken is met het kijken naar bijvoorbeeld een theaterstuk of film. Het raam functioneert bijna als een tweede scherm waarbinnen het werk gekaderd is. Daarnaast gebeuren er op straat allerlei dingen, mensen, fietsers en auto’s komen voorbij. Ik hoor het verkeer en flarden van een gesprek. Niet alleen hoor ik van alles maar ik zie ook reflecties van de wereld om mij heen in de ruit. Dit zorgt ervoor dat de stilte die in de schilderijen lijkt te overheersen nog meer wordt versterkt. Er ontstaat een duidelijk contrast tussen de drukte van de alledaagse werkelijkheid en de reflectie op onze wereld in de werken. Ze komen hierdoor juist tegelijk op een mooie manier samen. Van de Belt laat de schoonheid van de directe omgeving zien door hier als het ware op in te zoomen en de afleiding van allerlei omgevingsfactoren weg te laten. Deze focus zorgt aan de andere kant voor een beeld van een niet bestaande realiteit die meer doet denken aan een soort droomwereld waar tegenover een zekere afstand blijft bestaan, zoals een toeschouwer ook nooit helemaal onderdeel wordt van het theaterstuk waar hij naar kijkt.

De tentoonstelling is nog tot en met 27 juli 2014 te zien, van zonsopgang tot zonsondergang!