Momentum: as art has to happen now – Gemak

Zoals u vast al gemerkt had, al is het maar doordat iedereen het erover heeft: we leven in een snel veranderende samenleving. Internet en andere moderne technologieën hebben ervoor gezorgd dat wij de wereld om ons heen op een andere manier ervaren en die ervaring ook op een andere manier uitdrukken. Er zijn meer beelden en die beelden zijn ten alle tijden op te roepen. Dit heeft niet alleen invloed op kunstenaars, maar ook op de hedendaagse kunstconsument en de kunstwereld daaromheen. Momentum in GEMAK gaat over deze hedendaagse cultuurervaring en als productie van REWIRE Festival en State-X New Forms kan het bijna niet anders dat technologie hier een grote rol in speelt.

Ahmet Ögüt – Let it be known to all persons here gathered (2012)

Het luidste in de ruimte hoor je de pompeuze Britse mannenstem van de video van Ahmet Ögüt, Let it be known to all persons here gathered (2012). Op het scherm zie je een man in postbode-uniform op een paard door allerlei dorpen en steden rijden op de weg van Liverpool naar Manchester. Af en toe stapt hij af en draagt hij daar een declaratie voor. De tekst is een persbericht voor de biënnale van Liverpool, met informatie over waar deze plaats vindt, hoeveel bezoekers er jaarlijks wel niet naartoe komen en wat het telefoonnummer is dat je kan bellen voor meer informatie. Dit alles wordt voorgelezen als een Koninklijk besluit. Iemand presenteert de Biënnale op een autoritaire manier, maar waarschijnlijk is geen van de toevallige voorbijgangers daadwerkelijk van plan om het te bezoeken. Dit spoort aan tot nadenken over het draagvlak voor de beeldende kunst binnen de samenleving. Zo’n nostalgisch spektakel doet bijna verlangen naar een autoriteit of hogere macht die mensen aanspoort naar kunst te gaan kijken.

David Maljkovic – Out of projection (2009)

De installatie Out of projection (2009) van David Maljkovic bevindt zich in een donkere ruimte. Je ziet op een groot scherm mysterieuze zwart-wit beelden van een racebaan met stilstaande race-auto’s. Tussen de race-auto’s staan groepjes mensen met elkaar te praten. Er is een kind bij maar het lijkt een vreemd uitje. De camera staat ver weg, alsof het filmen stiekem gebeurt. Ook de andere beelden zijn vreemd, een man in een opnamestudio, oude mensen die stilstaan en achter de rug gefilmd worden en nog een soort tableau-vivant van mensen die langs vreemde space-voertuigen lopen. Naast dit grote scherm is er nog een kleine tv die af en toe beelden laat zien van mensen in een opnamestudio, waarschijnlijk dezelfde studio als in de andere film. Volgens de begeleidende tekst onderzoekt de kunstenaar herinneringen als futuristische voorstellingen. Hierbij maakt hij gebruik van ogenschijnlijk verschillende filmgenres als science fiction en documentaire. Eigenlijk is het logisch om toekomstbeelden in het verleden te zoeken. Science fiction bestaat niet zonder de gratie van de beelden die we al kennen. En verder is het verleden is ongeveer even onbekend of in ieder geval net zo onbetrouwbaar als de toekomst.

David Maljkovic – Out of projection (2009)

Ook behoorlijk science fiction is het werk van Haroon Mirza met de spannende titel Adam, Eve, Others and a UFO (2013). In een kleine ruimte staan acht actieve speakers in een cirkel. In het midden verenigen alle snoeren zich tot een UFO (een systeem met allemaal LED-lampjes). De acht lichtjes zijn geprogrammeerd om in een choreografie aan en uit te gaan. Tegelijk komt er geluid uit de box tegenover het betreffende LED-lampje. Elke box komt van een andere leverancier en maakt een ander geluid. Volgens de tekst gaat het Adam en Eva uit de titel over de herkomst van de boxen. Voor mij echter ziet het eruit als een alternatieve ontstaansgeschiedenis. Dit is levend spul: het doet iets, het reageert op elkaar. Ik stel me voor dat als wij naar den beginne terug zouden gaan er zo’n ding op onze rotsige aarde staat, dat alles bedacht heeft. Misschien iets groter en iets complexer, maar ook een levende computer. Ook levend zijn de apparaten van Roger Hiorns: Untitled (2008). Het zijn verschillende machines die constant schuim produceren (behalve toen ik er was, toen gebeurde er niet zoveel). Het gaat door, ook als de bezoeker er niet is. De machine laat een performance zien die functioneert zonder de kunstenaar. Een 24/7 spektakel voor de toeschouwer.

Frank Koolen – Phenomenon Plus (Momentum version) (2013)

Nog een man van schuim en het spektakel is Frank Koolen. In een video is een atelier-setting te zien, geflankeerd door twee kasten met spullen zoals in de expositieruimte zelf. Constant voert de kunstenaar experimenten uit met de voorwerpen, vaak met een komische timing. Een nepvogeltje wordt met zwarte verf besmeurd, een vaas produceert oneindig veel vies groen schuim en een compositie met een bierglas wordt nog afgemaakt met een schattig armbandje. Er lijken geen regels te zijn in dit proces. Alles mag. Soms is het grappig, soms probeert hij iets mooi te maken. Soms zie je de handen van twee personen en soms doet hij alles om in een lichaamsbedekkend zilveren pak “buiten beeld” te blijven. Hoewel het zich  in een atelier lijkt af te spelen, doorgaans een plek afgeschermd van het publiek, lijkt het meer dan voor de kunstenaar voor de toeschouwer bedoelt te zijn. Het is alsof de kunstenaar het publiek wil vermaken op alle mogelijke manier, als een aap die gekke dansjes doet.

Overzicht van de expositie

In al deze werken reageert de kunstenaar op één of andere manier op de wijze waarop kunst in de 21e eeuw wordt gepresenteerd en beleefd. Ahmet Ögut grijpt terug op theatrale technieken uit het verleden om de aandacht te trekken. Ook als film doet het dat nog, met de indringende stem van de acteur en de constante montage is het moeilijk om weg te lopen. Haroon Mirza, Roger Hiorns en hebben allebei een machine tot leven gewekt om het entertainen voor hun te doen. Frank Koolen heeft van zichzelf als kunstenaar het spektakel gemaakt. David Maljkovic is in de contramine met zijn hele langzame werk over herinnering en toekomst. Misschien is de toekomst niet te vinden in de chips in onze smartphones maar in herinneringen aan onze kindertijd, lijkt hij te willen zeggen.

Momentum: as art has to happen now.
Co-productie van REWIRE Festival en State-X New Forms
8 nov t/m 15 dec.
finissage 14 dec (gedurende State-X New Forms)
Speciaal programma
Eerstvolgende bijeenkomst: Donderdag 28 November, 18.00-22.00.
Satellietgroep presents: Premiere ‘Refugium’ and artist talk by Henrik Lund Jørgensen (DK/SE)