Dakota: Willem Hussem ‘gehusst’

Onderdeel van de Willem Hussem-manifestatie in Dakota is een tentoonstelling van leerlingen van de School voor Jong Talent, die op de gerestaureerde wandschildering van Hussem reageren. Het is een van de manieren waarop jongeren zich verhouden met het werk van de schilder en dichter – per definitie tot voor kort voor hen onbekend. ‘Huss’em’ luidt de woordspelige kop boven de pagina van de festivalkrant die aan dit onderdeel is gewijd.

Toen Robin Valster (17 jaar) kennismaakte met de wandschildering, dacht ze: ‘dat is ergens van afgeleid’. Ze besloot een gedicht uit te laten voeren in gebarentaal door het Amsterdamse Handtheater. Een gedicht van haar zelf. Het gaat om het zichtbaar maken hoe een visueel gegeven van iets anders kan worden afgeleid.

Dat vind ik helder en goed bedacht. Maar waar is Hussems wandschildering van afgeleid ?

Globaal zijn er twee soorten abstractie, of twee soorten voorstellingloos schilderen. De eerste soort is die van bijvoorbeeld de pionier Bart van der Leck (1876-1958). De meeste van zijn composities zijn terug te voeren op een aan de zichtbare werkelijkheid ontleend motief. Er zijn studies van Van der Leck aan de hand waarvan je het proces kan volgen waarin bijvoorbeeld een stilleven verandert in een constellatie van geometrische vormen. Een enkele keer maakte Van der Leck een schilderij dat niet zijn oorsprong in de waarneming van de werkelijkheid vond. Dan zette hij bijvoorbeeld een rode driehoek tegen een wit vlak. Maar hij voelde zich daar ongemakkelijk bij.

Hussem ( 1895 -1974) benadrukte dat het hem niet om het wat ging, maar om het hoe. In een radioprogramma duidde hij, niet ver gezocht toch, Rembrandt voor de luisteraar als een kunstenaar van het gebaar. Wanneer hij details van tekeningen kon laten zien “zoudt u … een moderne Rembrandt ontdekken wiens handschrift een zo volkomen experimenteel karakter draagt, dat het vergelijkbaar is met dat van de thans levende experimentele schilders”. Hussem keek wat hij kon doen met de penseelstreken.

Zet het blauw / van de zee / tegen het / blauw van de / hemel veeg / er het wit / van een zeil / in en de / wind steekt op , zo luidt een bekend gedicht van Hussem, waarin een relatie tussen het schilderij en de werkelijkheid verwoord, die precies het omgekeerde is van hoe Van der Leck zich tot zijn gegeven verhield.

‘In de geest van Hussem. Leerlingen School voor Jong Talent reageren op wandschildering’ is onderdeel van de manifestatie ‘Hussem in Theater Dakota’. Te zien gedurende de maand oktober, maandag tot en met vrijdag 11-17 uur en zaterdag 11-16 uur.