Black Mass op Zzondag
Alweer voor de 14de keer werd op Villa Ockenburg het tweemaandelijkse programma Zzondag georganiseerd. Dit was mijn derde bezoek en opnieuw werd ik getroffen door de hoge kwaliteit van sprekers en tentoonstelling.
Ook ditmaal was het geen lichte kost. De ethicus Niall Scott was uit Leicester overgekomen om zijn visie te geven op de betekenis van zwart binnen de ethiek. In een indringend en mooi geformuleerd betoog verdedigde hij de duisternis en zijn standpunt dat het de moeite waard is om de wereld vanuit het zwart te benaderen en verrotting, afbraak en misantropie als uitgangspunten te nemen. De Scandinavische Black Metal mag dan een inspiratiebron zijn maar ‘Black metal theory is not Black Metal and it is not theory’. Volgens zijn benaderingswijze zijn woorden en magie inhoudsloos en dood gegaan, We zijn slechts valse naamgevers. Het is tijd voor een anti-inspiratie: ‘All that there is to do now is to fill the void with black.’ We moeten terug naar de bron, immers vóór het woord was er alleen zwarte inkt en licht zie je alleen vanuit duisternis.
Black metal theory is een internationale beweging die begonnen is door musici, journalisten en filosofen en zich volgens Scott heeft ontwikkeld tot een miljoenenbeweging waar weinig anderen van weten. Er zijn intussen twee internationale symposia georganiseerd waar contradicties en paradoxen geliefde stijlmiddelen zijn.
De Servische Mihailo Cubrovic die in Leiden bezig is met onderzoek voor zijn promotie in de theoretische kwantummechanica lichtte daarna snel en overzichtelijk het fenomeen zwarte gaten toe.
Een zwart gat is in feite een ster waarvan de kern het begeeft waardoor vervolgens een explosie (supernova) volgt en een zwart gat resteert dat zo’n enorme zwaartekracht opwekt dat niets er zich aan kan onttrekken, zelfs niet het licht. Cubrovic toonde aan dat een aantal kunstwerken een visuele parallel vertoont met modellen van kwantummechanici. Het werk van M.C. Escher scoort daarin zeer hoog. Zijn Möbius strip I (1961) vertoont bijvoorbeeld een treffende gelijkenis met de Skyrmion, het model van de gebonden staat van quarks zoals het CERN dit wellicht zal zien. Andere voorbeelden van visuele parallellen vond hij in werken van Vasarely, Anuszkiewicz en Bridget Riley. Reductionisme is daarbij het sleutelbegrip. ‘Both science and art are becoming less and less colorful these days.’ Hoe minimalistischer, hoe dichter ze elkaar naderen.
De geëxposeerde werken sloten wonderwel aan bij deze complexe betogen. Baracca toonde een grillig zwarte constructie met veelzijdige invullingen zoals een bizarre video van Floris Kaayk, een geurenareaal van Paul Klaui en tekeningen van Marcel Ruijters. Andere hoogtepunten waren voor mij de heldere en toch geheimzinnige installaties van Basten Rolf Stokhuyzen, het verrassende tijdschrift van Ibrahim R. Ineke en de getransformeerde doodgereden dieren van Alette Wttewaal.
O ja, er was nog een heerlijke en goedkope maaltijd en passende muziek. Ik hou niet van zondagen maar Zzondagen zijn zeker inspirerend.