REFLECTIE – ‘Blindzicht’ door Daphne Wageman

Als ziend persoon is er haast geen voorstelling te maken van hoe het is om blind te zijn of te worden. Donker, desoriënterend, geïsoleerd. Dit zijn woorden die er door mijn hoofd schieten. Ik ben mij ervan bewust dat dit kortzichtig is, want hoe kan ik als ziend persoon ervaren hoe een blind of slechtziend persoon door het leven gaat? Reflectie is niet enkel het licht dat weerkaatst op een oppervlakte waardoor wij kunnen waarnemen, het reikt veel verder dan dat. Warmte, kleur, geluid, ze hebben allemaal te maken met reflectie en dus met beleving; de beleving van onze zintuigen. Iemand die dit op een bijzondere manier onderzoekt en inzichtelijk weet te maken is kunstenaar Daphne Wageman. Met haar doorlopende project BlindZicht gaat ze op “een tastbare ontdekkingstocht naar de belevingswereld van visueel beperkte en blinde mensen.”

Daphne Wageman ervaarde zelf hoe het was om tijdelijk niks te zien. Na een bezoek aan de oogarts uitte de arts wat zorgen over een vlek in haar oog. Voor nader onderzoek werd haar oogzenuw verdoofd, hierdoor kon ze een aantal dagen niet zien. De angst om haar zicht te verliezen als fotografe, in combinatie met deze tijdelijke blindheid, zorgde ervoor dat Wageman meer wilde weten over wat blindheid/slechtziendheid nou inhield, voor haar maar ook voor mensen die al in deze andere belevingswereld leven. Want, wat Wageman naast die angst ook ervaarde tijdens deze dagen, was de verbondenheid met haar omgeving.

Deze verbondenheid wist ze in doortastende portretten deelbaar te maken. Door toe te geven aan haar gevoelens wist Wageman zich op een kwetsbare manier op te stellen binnen haar project. Ze ging in gesprek met verschillende zeer slechtziende en blinde mensen en portretteerde ze vervolgens. Dit deed ze echter niet vanuit haar ziende belevingswereld. Ze blinddoekte zichzelf en ging door middel van geluid en tast te werk. Door deze benadering wist ze intieme en sprekende portretten te maken die door de keuze van een kleine lichtbron en lange sluitertijd het juiste resultaat bewerkstelligde.

Voor ziende mensen is BlindZicht een bijzondere inkijk in de wereld van slechtzienden en blinden. Al helemaal door de installatie van de foto’s in interactieve lightboxen. De kijker kan verschillende vormen van gezichtsverlies ervaren, zoals tunnelvisie, dubbelzicht en kleurbeleving door er mee te spelen. Naast de ervaring voor ziende, staat de kunst ook in het teken van de slechtzienden en blinden. Door 2D/3D tastportretten kunnen zij ook de geportretteerden ontmoeten. Zo maakt Wageman door middel van fotografie de zichtbare wereld weer beschikbaar voor hen. Ze manoeuvreert zich op deze manier tussen de twee belevingswerelden in en brengt het samen. Wageman is er daarnaast mee bezig om BlindZicht verder uit te breiden zodat de andere zintuigen, door middel van geur en geluid ook worden gestimuleerd.

“Reflectie” is het woord voor mij dat deze kunst door en door belichaamt. Ik noemde het al eerder, reflectie betekent meer dan één ding. Ik sta wel eens versteld over hoe bijzonder we als mens in elkaar zitten. Wanneer er lichamelijk grote veranderingen plaatsvinden (we worden ziek, er valt een zintuig weg) lijkt er altijd iets voor terug te komen of zich te versterken. We reflecteren op dat wat er niet meer of in mindere mate is en zoeken naar oplossingen: de mens is daarmee een veerkrachtig wezen. Belemmeringen maken niet dat je ook daadwerkelijk hoeft in te leveren. Het zorgt er alleen vaak voor dat je vindingrijker moet zijn.

Veronderstellingen doen daarentegen, over hoe het is om blind te zijn als ziende, blijft nietszeggend. Luisteren naar iemand die zijn zicht is verloren of zelf proberen te ervaren hoe het is in het donker zorgt voor meer betekenis. Zo vertelt Wageman dat ze steeds vaker haar ogen sluit zodat ze dingen anders kan beleven.

Dat ze als ziende deze vertaalslag weet te maken is naar mijn mening zeer waardevol. De dromerige foto’s die de zielen van deze mensen blootleggen maken namelijk dat ik ze wil leren kennen. Ik wil leren van anderen, zodat ik mijzelf beter leer kennen. Ik wil beleven hoe veerkrachtig ik kan zijn. Ik wil dankbaar zijn voor de dingen die ik als vanzelfsprekend ervaar binnen mijn belevingswereld. Ik wil reflecteren zodat ik groei.

Daphne Wagemans exposeert tijdens Fotofestival Naarden 2021 – 3 juli t/m 29 augustus