REFLECTIE – Daniel Rozin: de reflectie reflecteert

– Bedankt dat je een interview wil doen met het kunstblad J&T Art Mirror.

– Graag gedaan.

– Om maar met de deur in huis te vallen: je bent een van de 450 pinguïns in Daniels Rozins kunstwerk Penguins Mirror. Je beweegt samen met de 449 andere pinguïns op de bewegingen van de bezoeker voor je. Dat gebeurt allemaal via elektronische techniek, software en een motion sensor. Zoals alle werken van Rozin interactieve spiegels zijn. Of het nu met speelgoed, afval, waaiers of pompoms gebeurt.

– Klopt allemaal.

– In Penguins Mirror laat hij de witte voorkant van pinguïns contrasteren met de achterkant. Die spiegelt de handelingen van de bezoeker. Daardoor krijg je een soort pinguïnchoreografie.

– Rozin is niet op zijn achterhoofd gevallen.

– Hoe voelt het om onderdeel te zijn van een beroemd kunstwerk?

– Ik geef niet zoveel om beroemdheid.

– Kende je Daniel Rozin voor je onderdeel werd van het kunstwerk?

– Ik kende alleen een Chinese fabriek. Via een containerschip kwam ik in het westen. Lag een poosje in een bak in een groothandel. Toen werden we gekocht. 450 van ons schopten het tot kunstwerk. De rest belandde in zijn opslagplaats.

– Hoe ervaar je het om van speelgoed te veranderen in kunst?

– Ik was ook gelukkig als speelgoed.

– Je hebt het creatieproces kunnen aanschouwen, kun je er iets meer over vertellen?

– Nou, het is een complex proces natuurlijk. Elektronica, software, kabeltjes, algoritme, sensoren… Halverwege denk je: hoe kan dit ooit wat worden, dit is rotzooi, maar op het einde… dan is het ineens af. Dat moet ik mensen nageven: ze blijven geloven in iets.

– Laten we het eens hebben over spiegelbeelden. Door Rozins mechaniek vormen jij en je 449 medepinguïns een spiegelbeeld van de mensen die voor jullie staan. Hoe ervaarde je dat?

– Wat mij opvalt, is dat mensen héél erg zelfgericht zijn. Wij zijn een ingenieus kunstwerk, maar de mensen die ons bezoeken… die kijken vooral naar hun eigen bewegingen. Ik denk zelfs dat ze niet eens opmerken dat wij pinguïns zijn. Als je zegt: hoe vond je de bewegende koala’s? zouden ze zeggen: mooi. In feite, denk ik, bestaan wij alleen als kunstwerk omdat mensen graag zichzelf gespiegeld zien worden. Zegt Rozin zelf ook: ‘Sommige kunst gaat over het leveren van inhoud, maar in mijn geval is de inhoud de media zelf.’

– Vind je mensen oppervlakkig?

– Je moet weten dat Daniel maanden met die werken bezig is. Alleen al het opbouwen van dat werk! Alle onderdelen hebben een handgemaakt motortje. Al het programmeerwerk gaat handmatig, zonder hulp van een grafische interface. En toch zwaait 99% van de bezoekers even een paar seconden, maakt een videootje voor instagram, en is weer weg. Ik vind dat respectloos.

– Hoe kijk jij naar mensen?

– Oh… Ze zijn heel inventief. Maar ook egocentrisch. Als je weet hoe onze pinguïnbroeders en -zusters in het wild zich redden in de allerkoudste omgevingen… ze drukken zich tegen elkaar aan en beschermen zich zo tegen sneeuwstormen, nee, dat zie ik mensen niet doen. Als de een een huis heeft en de ander niet, zou de ander doodvriezen.

– Mensen hebben gezamenlijk de hele wereld naar hun hand gezet.

– Of door egocentrisme dat toevallig af en toe sociaal uitpakt.

– Harde uitspraak.

– Als je ziet wat er nodig is om armoede over de wereld uit te bannen… Of wat je moet doen om het milieu te redden, waar mijn broeders en zusters in het wild ook last van hebben… Antropomorfisme, ook zoiets, een animatiefilm over een auto die dan het gezicht van een mens heeft… Mickey Mouse… Watership Down, met konijnen met mensenkarakters… In feite doen wij er ook aan mee: we zijn pinguïns maar spiegelen mensen. Ik vind het heel gek dat mensen het leuk vinden dat dingen hén zijn.

– Vind je dat de mindere kant van dit kunstwerk?

– [ aarzeling ] Penguins Mirror draait naar mijn mening wel heel erg om techniek. Rozin doet alles zelf, al sinds zijn eerste werk, een houten spiegel in 1999. En hij weet zich telkens weer te vernieuwen met die techniek. Over het algemeen is het erg knap. Maar of wij een pinguïn of een koala waren geweest: dat maakt hem denk ik niet uit. Als het maar spiegelt. Ik had misschien wel iets filosofischers verwacht over spiegels, naar jezelf kijken… Een spiegel doet wat met de mens, maar dat zie je niet echt in terug in zijn werk. Ik ben natuurlijk maar een speelgoedpinguin, geen kunstexpert.

– Het werk was in 2015 onderdeel van een serie over On the Origin of Species van Darwin en het idee is een beetje dat de pinguïns door ‘descent with modification’ van generatie op generatie veranderen.

– Tja… Wie verandert niet van generatie op generatie?

– Hij wil de bezoekers een soort God laten zijn.

– Dat bedoel ik dus.

– Wat zie jij als je in de spiegel kijkt?

– Ik heb er geen obsessie mee zoals mensen.

– Wel, ik geloof dat we aan het einde van het gesprek zijn gekomen. Hartelijk dank daarvoor en voor je uiteenzetting over een kunstwerk waar je zelf onderdeel van bent. Het was een mooi gesprek en ik wens je nog een mooie tijd toe als onderdeel van Penguins Mirror.

– De eer was geheel de mijne.