SINISTER – ‘Descension’ door Anish Kapoor

Een bassin bevat woest ronddraaiend water en maakt een grommend geluid. Naast schuim en golven ontstaat er in het midden een draaikolk. Door het zwart gekleurde water, krijgen we de indruk van een onmetelijke diepte. ‘Descension’ (2014) of ‘afdaling’ van Anish Kapoor is verleidelijk en angstaanjagend tegelijkertijd. Kapoor kiest voor water, wat op zichzelf al voor puurheid, schoonheid en transparantie staat. Twinkelingen zorgen voor een spel van licht en veranderlijkheid. We worden er stil van en blijven ernaar staren. Een draaikolk is een beweging die vertrouwd aanvoelt. We vinden die niet alleen terug in water maar ook in onze energiebanen, de golfstroom, het heelal en zo veel meer. Het is de dynamiek van leven. Water is een bijzonder en vormloos materiaal. De draaikolk is expansief, geeft een ruimtelijk gevoel en roept ook een neerwaartse sculptuur op. Kapoor creëert daarmee een openheid. Het donkere centrum heeft een enorme aantrekkingskracht en brengt ons tot wat er zich achter het beeld bevindt. Het beeld maakt plaats voor een grenservaring. Wat gebeurt er als we weggezogen worden?

Een onbekende diepte of leegte is zowel fascinerend als verontrustend. Leegte is een openheid die alle mogelijkheden in zich draagt, maar het toont ons ook dat niets een permanent bestaan heeft. Alles is vergankelijk en veranderlijk. Leegte impliceert ook een gemis, iets wat we allemaal ervaren in onze zoektocht naar identiteit. ‘Descension’ is een spiegel voor wie we zelf zijn. De volmaaktheid van water brengt ons tot rust en tot ons wezen. Wie ben ik en hoe sta ik in het leven? Wanneer we ons afvragen wat we tekort komen belanden we aan een grens en overvalt ons een leegte. In ons streven naar volmaaktheid, ervaren we dus steeds een gemis. Het spel van licht en beweging in het waterbassin geeft een gelukzalig gevoel. Ergens speelt het gevoel dat we ons door de ‘afdaling’ vollediger zullen voelen en een rustplaats zullen vinden. Leegte verlost ons van alles en betekent vrijheid, maar dat roept ook angst op vooral totale leegte, wat de dood betekent. We weten dat we op een dag niet meer zullen leven. Waar zijn we dan en is er dan niets meer? Niet willen sterven is een universeel en herkenbaar gevoel want we zijn gehecht aan ons leven.

‘Descension’ van Kapoor heeft iets dreigends. Het werk nodigt ons uit om los te laten en neemt ons mee naar de diepte. Dat brengt ons naar een plek die het dagelijkse overstijgt. Kapoor toont ons het tussengebied tussen leven en dood. Door ons even naar de andere zijde te brengen, ervaren we die grens. Wat is daar? We voelen dat er iets is, maar er zijn geen woorden voor. Hoe graag we ook alles in vormen en begrenzingen zien. We kunnen het niet benoemen in beelden of concepten. Kapoor wijst ons op de transparantie van dingen. Er is veel dat we zien, maar veel meer dat we niet zien. Net zoals wij allemaal zoekt Kapoor naar een realiteit achter de dingen. Met ‘Descension’ brengt hij ons aan de rand en laat hij ons voelen dat er achter het zichtbare iets dieper aanwezig is. Wat bevindt er zich na het leven en wat betekent die achterliggende realiteit? Zou het werkelijk zo erg zijn om daar te vertoeven?