VLUCHTIG – This means Tableau – Laure Prouvost

Dit laatste lijkt een succes. Afgelopen tijd is het werk van Ajla R. Steinvåg (1975, Noorwegen), één van de vijf kunstenaars in Bodywork (Positions #6), veelvuldig via Facebook gedeeld. Samen met het werk van Laure Prouvost, Praneet Soi, Zach Blas en Navine G. Khan-Dossos zijn de zalen van het museum rijkelijk en op eigen wijze gevuld. Sommige zalen zijn bestemd voor één kunstenaar, andere zalen worden gedeeld, en terwijl ik een blik op de plattegrond werp vraag ik me af hoe de trilling die kunst ons kan geven online functioneert. Onder het mom van vluchtigheid valt de verheuging, de reis naar- en van en het veiligstellen van eigendommen in een kluis, op voorhand in ieder geval per definitie weg.

In deze online catalogus hunkeren we echter niet naar een ervaring die had kunnen zijn, maar benaderen we de tentoonstelling op het scherm voor je als tentoonstelling. Vanuit het denkkader in deze catalogus [vluchtig] eist het werk van Laure Prouvost in het digitale museum daarvoor een tijdsduur op die het in het Van Abbemuseum mogelijk niet had gekregen. Ik kijk twee uur naar haar werk op mijn scherm.

Om het werk van Prouvost te beschreven moet eerst een korte context van Bodywork worden gegeven. ‘Lichaam’ en ‘werk’ betekenen hier de directe relatie tussen het lichaam áls resultaat van cultuur en de daarmee gepaard gaande maakbaarheid. Het lichaam zou dus letterlijk een ‘werk’ van het leven zelf kunnen zijn, niet slechts het resultaat van geboren worden, het in leven zijn. Binnen die context – van maakbaarheid, communicatie, technologie en conventies – doorbreekt Prouvost’ de vluchtigheid die we met virtuele tentoonstellingen kunnen associëren. In plaats daarvan blijft zij onze aandacht trekken, ondanks de verschillende zintuiglijke prikkels die hier weg worden genomen; we kunnen het strandzand op het vloeroppervlak van haar tentoonstellingsruimte (nr. 7) niet voelen en de grootte van haar wandtapijt in een andere ruimte (nr. 2) niet objectief vaststellen. In plaats van foto’s te maken van de expositie teksten aan muren, om deze bij thuiskomst nog eens terug te lezen, is het verleidelijk bijna resoluut op de ‘i’ te drukken die je op je scherm aangeboden krijgt om je van verdiepende informatie te voorzien.

Het wandtapijt van Provoust in het (virtuele) museum is aan het plafond gespannen. In het midden van het tapijt een geit geportretteerd. Hij schijnt als middelpunt en steekt af tegen de donker paarse achtergrond rondom. Boven de geit lees ik de woorden: ‘This Means’, onder de geit: ‘You’. In de donker paarse achtergrond zijn in een cirkel aan voorwerpen begrippen te lezen. Ik begin op een random punt, lees: Mother (met een object dat doet denken aan een melkbeker), No, Help, Love (gekoppeld aan een mandarijn), Work, Anory, I’m exited, You are late, Your father (met een stuk gereedschap), Thooth brush (met een cactus), They are waiting for you (met een papagaai), Left, Happy, Car (met een sportschoen), Go this direction – en zo opnieuw. De koppeling van een schoenzool aan een auto en het tandenpoetsen aan een cactus legt een spel van associaties bloot, zoals het kind in ons dat kan. De ‘i’ bevestigt: het wandtapijt, getiteld This means Tableau, bestaat uit voorwerpen, dieren en planten die allen een alternatieve uitleg krijgen. En de geit: ‘dat bent jij!’.

Later (zaal nr. 7) toont een in strandzand geplugd scherm op poten wederom de kop van een geit. Rondom het scherm is, net zoals tijdens de Biënnale van Venetië (2019), een omgeving gesitueerd gevuld met dagelijkse voorwerpen, waaronder een blauwe bal, een houten bankje, een glazen mondkapje, fruit, struikgewas en een flesje met blauwe limonade. En dan die geit op het scherm die, zoals het tapijt vertelde, ‘ik’ zou kunnen zijn.

In enkele minuten horen we Prouvost in deze virtuele ruimte over haar fascinatie voor het zichtbare taalspel spreken. Het spelen met woorden evenals het deconstrueren van verbanden die wij mensen hebben geleerd, leert ons begrippen nieuwe betekenissen te geven. Het wandtapijt biedt daarvoor een woordenboek, waar het grip willen of moeten krijgen op het begrijpen van begrippen als een obsessie in Prouvost’ haar praktijk is geworden. Volgens de kunstenaar, en haar enthousiasme werkt aanstekelijk, hebben we het niet begrijpen buiten de rationale van de wereld – COVID-19, politiek – nodig, waar NRC haar werk in Italië al citeerde (“Ik wil een vis zijn en naar Venetië vliegen”) als mogelijkheid in woorden rijm. Binnen de context van Bodywork zet deze solopresentatie sterk en op speelse wijze aan om vluchtige aannames te heroverwegen, ze te ont-leren.

Ik vraag me af. Als het woord ‘schrijven’ zou worden verbonden aan een object, anders dan een schrijfblok of pen, wat zou dit dan los maken? Ik schrijf om woorden toe te kennen aan dat wat ik zie, om gedragingen van context te voorzien. Wat zou er gebeuren wanneer een abstracte beschrijving van een kunstwerk, een werk dat mogelijk niet eens bestaat, over een ander werk heen gelegd zou worden? Ook ‘vluchtig’ kan als taalbegrip zo worden herdacht, of de afbeelding van ‘scherm’ an sich. Prouvost’ haar denkbeeld plant ook zonder fysieke beleving een zaadje om dat wat ‘is’ te heroverwegen, iets dat in deze onzekere tijden een positieve houvast biedt. Het ont-leren kunnen we ook met ons meenemen, de toekomst in.

Verder lezen

Conservatoren Bodywork: Nick Aikens, Charles Esche, Diana Franssen, Yolande Zola Zoli van der Heide, Evelien Scheltinga (producent).

Meer over Positions: https://vanabbemuseum.nl/en/programme/programme/positions/

Meer over Bodywork: https://vanabbemuseum.nl/programma/programma/positions-6-bodywork/