RE/FLECT/OR, de onthulling

Ik zie hoe op het Spui verschillende werklieden met dozen en gereedschap een 100 jaar oud Art Nouveau pand in- en uitlopen ter voorbereiding van de onthulling van de eerste vestiging van Dunkin’ Donuts in de stad. Ondertussen wordt ik van mijn sokken gereden door enkele fietsers die zich gehaast een weg banen door de stedelijke jungle. Verpakkingsmateriaal waait weg. De tram rijdt voorbij. Er staat een vrachtwagen uit te laden en de avondschemer daalt langzaam neer op de straat. In het midden van mijn beeld staat ‘The Last Farewell’ een sculptuur van Anno Dijkstra. Twee in kunst vereeuwigde figuren kijken door de half geopende deur de onaffe donutbar in. De werklieden hebben tijdelijk een feestelijke toegangspoort van oranje en roze ballonnen tegen het beeld geparkeerd. De stad is een wonderlijke opeenhoping van activiteit.

Even verderop staat de bekisting van RE/FLECT/OR, de nieuwe sculptuur van Navid Nuur die straks, net zo feestelijk als de nieuwste Dunkin’ Donuts, zal worden onthuld als aanwinst voor De Beeldengalerij en voor de stad. Maar eerst is er een voorbeschouwing op dat heuglijke moment in de Centrale Bibliotheek. Ik loop verder naar de bibliotheek en zie hoe achter het raam nog hard wordt gewerkt aan de projectie van een video die hoort bij de onthulling. Niets is ooit klaar. Alles is tijdelijk. Het is het motto van kunstenaar Navid Nuur die voorafgaand aan de onthulling van zijn werk inzage geeft in het denkproces rond de totstandkoming van het beeld. Zijn kunst wil altijd iets teweeg brengen bij wie het aanschouwt. Een permanente en statische sculptuur in de openbare ruimte is dan een probleem.

Met een gezonde combinatie van flair en bravoure neemt Nuur het publiek mee in zijn gedachtewereld tijdens zijn presentatie op weg naar het te onthullen beeld. Nuur stelde nogal wat eisen aan zichzelf en aan het te maken werk. De collectie van De Beeldengalerij bestond tenslotte al uit een vijftigtal opmerkelijke beelden die tezamen een dwarsdoorsnede vormen van hedendaagse beeldhouwkunst. Maar Nuur vond nog enkele nieuwe mogelijkheden. Zo was er de wens om een werk te maken dat net zo onaf is als de stad en net zo dynamisch als de straat. En het idee om een werk te maken dat ook bestaat wanneer het daglicht is verdwenen. Of een werk waarin de passant invloed heeft op het beeld en een eigen ervaring en interactie met het werk kan hebben. En dan moet het ook nog robuust zijn en twee meter hoog en passen op de voorgeschreven sokkel. Het antwoord op dit eisenpakket kostte hem vijf jaar denken, schetsen en proberen, en na het maken van verschillende modellen was er een idee dat zich in de stad kon vestigen.

En het resultaat mag er zijn. Nuur is er in geslaagd om de meeste van zijn wensen te realiseren. RE/FLECT/OR is een beeld dat communiceert met de stedelijke omgeving. Overdag is het een monumentale sculptuur dat de dialoog aangaat met de oprukkende hoogbouw in dit deel van het centrum. En het lijkt ook een antwoord op ‘A Balancing Act‘, een inmiddels iconisch maar tegelijkertijd ephemeer beeld van kunstenaar Job Koelewijn. Daarmee sluit het ook aan op de kunstgeschiedenis die in De Beeldengalerie wordt weerspiegeld. En daarnaast bevat het werk ook unieke eigenschappen. Wanneer de duister invalt, komt het tot leven als visuele praatpaal voor de eenzame passant. Het beeld bevat behalve een uitwendig architectonisch skelet een ook een binnenlichaam dat is bekleed met een reflecterende huid. De sculptuur kan worden gevoed met kunstlicht waarna het haar kleuren prijsgeeft. En het effect is het grootst wanneer de passant zijn of haar mobiele telefoon pakt en het werk met flitslicht vastlegt. Nuur heeft goed nagedacht over de werking van het beeld en hij heeft behalve een fysiek werk ook een virtueel nabeeld gecreëerd dat in onze belevingscultuur overeind blijft.

En behalve het beeld zelf is ook deze presentatie een antwoord op de vraag hoe kunst zich in de hedendaagse cultuur kan manifesteren. Het is goed om te zien dat de geboorte van een kunstwerk op deze wijze wordt gevierd. Het is niet vanzelfsprekend dat actuele kunst een plek heeft in het openbare leven. En dat het zichzelf openbaart als iets dat ruimte en tijd inneemt tussen alle andere dingen die voorbijgaan.

Ondertussen hebben zich twee rivaliserende groepen gevormd op het Spui. De ene groep is druk doende het beeld van Navid Nuur te testen met hun mobiele camera’s. En de andere groep heeft zich in slaapzakken voor de Dunkin’ Donuts gesetteld op klapstoeltjes. Ook zij hebben hun mobieltjes bij de hand en doden er hun tijd mee. Ze blijken nog te moeten wachten tot de volgende ochtend wanneer om 7 uur de deuren van de winkel open zullen gaan en zij als eerste mogen proeven van slap deeg met een gat er in. Dan hebben ze dus nog 12 uur om te reflecteren op de situatie, maar ik ben bang dat ze niet weten wat ze zojuist hebben gemist. En waarvan ze nog de hele nacht plezier kunnen hebben.