De kunst redt de wereld bij West
Kunst als richtinggevend kader voor maatschappij en politiek is een aantrekkelijk idee, maar ook behoorlijk utopisch. Toch doet het kunstenaarsduo Marta Volkova en Slava Shevelenko een poging in hun tentoonstelling ‘Will beauty save the world?’ bij West Den Haag. Met de nodige ironie uiteraard.
Ironie kan een sterk wapen zijn tegen opgelegde waarden en versmalling van het collectieve gedachtegoed. Zeker in een wereld waarin ons met veel geweld onplezierige werkelijkheden en situaties worden opgedrongen die sterk contrasteren met onze eigen wensen en verlangens. Ironie is dan een wapen tegen machteloosheid en moedeloosheid. Een ruimte om te kunnen blijven ademen en denken, terwijl alles om ons heen uit onze handen glipt. Maar is de wereld ook bij gebaat bij ironie?
Het van oorsprong Sovjet-Russisch-Oekraïens-Limburgse duo Volkova & Shevelenko gebruikt het ironische principe in veel van haar projecten. Bij West Den Haag, in de voormalige Amerikaanse ambassade (op zichzelf al een ironische connectie), hebben de kunstenaars enkele utopische projecten bij elkaar gebracht. Fictieve geschiedschrijving wint het daarin van direct commentaar op de lopende politieke discussies, die meestal slechts leiden tot meer polarisatie tussen twee uitgewoonde standpunten. Kunst heeft tenslotte de mogelijkheid om andere dan de begaande wegen te bewandelen en gebieden te bereiken die nog niet in kaart zijn gebracht, laat staan verdeeld.
Centraal in de tentoonstelling staat de installatie ‘Kunsttour’ waarin we letterlijk mogen ronddwalen in een maquette van een nog geheel groen maïsveld, het ‘terra incognita’ van Volkova & Shevelenko. De vierkante maquettetafel doet denken aan het speelveld van een klassiek computerspel of dan toch in iedere geval een tegel uit een groter geheel. Naast enkele willekeurige wandelpaadjes zijn er een vijftal verkenningsschuilhutten in geplaatst. Verderop in de tentoonstelling begrijpen we dat de vijf aangrenzende kamers het interieur van de hutten verbeelden. Daarin hangen schilderijen die we denkbeeldig in de maquette terug kunnen plaatsen. De schilderijen zijn vooral dragers van leuzen die op zowel ironiserende als persoonlijke (en soms wanhopige) wijze commentaar geven op de kunstpraktijk.
De kunstenaar zelf wordt verbeeld door een sculptuur in een andere ruimte. Hij is hier een Don Quixote die te paard (of te koe) zijn schilderdoeken als schild gebruikt tegen de vijandige buitenwereld. Het canvas dat tot vlag is opgewaardeerd toont onze geschiedenis vanaf de Bijbelse ‘boom van de kennis van goed en kwaad’ tot aan de ‘selfie’; de zondeval waaraan Eva zich nu zou kunnen overgeven. Het feit dat de vlag op de grond ligt, belooft ook niet veel goeds. Het is een wonder dat er nog kunstenaars bestaan in het huidige tijdsgewricht. Maar een Don-kunstenaar-Quixote geeft, ook met de nodige tegenwind, niet op. Zeker niet in een land dat bevolkt wordt door windmolens en kunst in de openbare ruimte.
En ook daar hebben Volkova & Shevelenko een oplossing voor. In een serie aquarellen worden renovaties voorgesteld voor klassieke standbeelden en monumenten. In de robuuste sokkels van bekende monumenten is voldoende ruimte voor een kleine woning. In het Nationaal Monument (ter nagedachtenis aan de overwinning op Napoleon) op het Haagse Plein 1813 is zelfs ruimte voor een werkkamer en een kleine bibliotheek. Zo levert elke slag een plek op voor een vluchteling …of een kunstenaar.
Will beauty save the world? van Marta Volkova & Slava Shevelenko is te zien tot en met 12 maart 2023 bij West in de voormalige Amerikaanse ambassade, Lange Voorhout 102 in Den Haag