KONT verwelkomt kunstenaars (en niet-kunstenaars)

‘Verwelkom de kunstenaar/Welcome the artist’ klinkt als een bijna dissidente stellingname. En misschien is dat ook nodig. In het huidige tijdsgewricht is het aantal ‘prominenten’ dat het voor kunstenaars opneemt op een hand te tellen. En de uitvoerende overheid lijkt zich ook steeds minder bewust te zijn van de rol en betekenis van kunst in de samenleving. Populisme, bezuinigingen, maatschappelijke- en/of economische onzekerheden, crisissen (of -crises); altijd is er wel een reden om de kunsten buitenspel te zetten of de kunstenaar op de reservebank te plaatsen.

Het idee dat de mentaliteit van de kunstenaar juist mogelijkheden biedt voor het vinden van antwoorden op de vragen van onze tijd is voor velen een brug te ver. Daarbij komt dat bijna niemand weet wat een kunstenaar precies is en wat een kunstenaar nodig heeft om tot resultaat te komen. Hij of zij wordt gezien als een buitenstaander in een wereld van meelopers en baant zichzelf een weg door het bos van onzekerheid. Maar waarheen?

Daarover gaat KONT. Het is een verkenning van het begrip ‘kunstenaar’. Er is in deze aflevering ook sprake van een zeker mededogen, omdat het besef groeit dat de kunstenaar wel eens een uitstervende soort zou kunnen worden. Zeker wanneer kunstenaars zichzelf culturele ondernemer, ontwerper of onderzoeker gaan noemen. Of als de kunstenaar zich gaat schamen voor haar unieke positie in de wereld en de eigen praktijk aan de economische werkelijkheid en normering gaat aanpassen, in ruil voor een beetje erkenning van de macht of acceptatie van de massa.

De kunstenaar verdient het om geen verdienmodel te hebben, geen prijzen te winnen en geen ‘celebrity’ te worden. De kunstenaar mag haar eigen doelen formuleren en nastreven. Ook als dat betekent dat anderen niet begrijpen waar hij of zij mee bezig is.

In KONT05 wordt de kunstenaar daarom gekoppeld aan de niet-kunstenaar. De niet-kunstenaars in KONT hebben gereageerd op een open call en kunnen met recht ‘vrijwilligers’ worden genoemd. De kunstenaars zijn gekozen. Op die manier zijn er vijf gesprekken ontstaan tussen de kunstenaar en de niet-kunstenaar, die als hoofdstukken in de publicatie zijn opgenomen. Er komen daarmee allerlei onderwerpen aan bod die te maken hebben met de kloof tussen de kunstenaar en de wereld waarin men het kunstenaarschap praktiseert: narcisme, samenwerking, maatschappijkritiek, geluk, problemen, een leeg hoofd, het stanleymes, processen en de noodzaak van ‘creative disturbance’ op de werkvloer.

Uiteindelijk gaat het natuurlijk om de ruimte die de mens nodig heeft om zichzelf te kunnen zijn, vrijheid te beleven (maar dan echt), en te ontkomen aan de druk die wij onszelf in de vorm  van ‘anderen’ opleggen.

KONT is een oproep aan de wereld om met de kunst in gesprek te gaan en te blijven. En een oproep aan kunstenaars om zich met de wereld te blijven bemoeien. Over dat laatste maak ik mij geen zorgen. Kunstenaars zijn doorgaans meer betrokken bij de wereld dan andersom. Het probleem ligt volgens mij dichter bij de ruimte die er in de wereld bestaat om werkelijk kunstenaar te kunnen zijn. En de vele vormen van afleiding waarover de niet-kunstwereld beschikt om het gesprek met de kunst te vermijden. Misschien moet er eens een nationale open call worden georganiseerd om de grote groep niet-kunstenaars in onze wereld te mobiliseren.

KONT05 gaat minimaal een jaar lang mee (t.h.t. september 2022) en is verkrijgbaar via de KONT-website en op allerlei verkoopplekken in Eindhoven en omstreken.

De curatoren van KONT05: Sunjoo Lee en Griet Menschaert.