EXTRACT – ‘Finished Sentence’ door Mark Manders

Kijken naar de dingen en er iets anders in zien, is een dagelijkse routine voor een kunstenaar. In plaats van simpelweg aannemen dat het is wat het is of dat het betekent wat men zegt dat het betekent, kun je er ook voor kiezen om net zo lang naar iets te kijken tot er iets anders in doorsijpelt. Het is alsof er nog een proces moet plaatsvinden waardoor wij langzaam kunnen begrijpen wat wij zien. Het kijken genereert gedachten, een idee, een oplossing wellicht. Stel dat het proces van denken de vorm heeft van heet water, fluïde net zoals onze gedachten. En het object is een theezakje. Dan wordt het kijken naar het theezakje na verloop van tijd een kop thee, dat je kunt drinken. En laat dat nu net de bedoeling zijn van het bestaan van een theezakje. De dingen om ons heen lijken een bedoeling te hebben. Er is een relatie met wat er in ons hoofd om gaat. En wat we ermee tot stand kunnen brengen.

Wat zou de betekenis kunnen zijn van een woord, een foto in de krant of een beeld uit het nieuws op televisie? Hoe lang moeten we naar zo’n beeld kijken voordat het tot ons doordringt? Voordat het proces in ons hoofd begint. Er een gedachtestroom ontstaat over dat ene beeld en er een ‘oplossing’ ontstaat? Het begrip ‘vluchteling’, een schietincident, een verkiezingsuitslag, een politieke handdruk, een prijswinnaar. We zien het, maar brengt het ook iets teweeg? Staan we er lang genoeg bij stil om te kunnen begrijpen wat het zou kunnen betekenen? Kijken we wel …lang genoeg? Veel media geven de kijker weinig tijd. Het volgende beeld staat alweer klaar. Of het beeld is al met woorden geladen. En kan een object of beeld ook een woord zijn?

Ik heb regelmatig naar theezakjes gekeken in het werk van Mark Manders. Hij gebruikt ze in opstellingen die overwegend bestaan uit zwarte metalen buisjes en pijpen. De theezakjes zijn onderdeel van een ‘machine’ en deze machine lijkt op een schematische weergave van een proces. De buisjes en pijpen zijn lijnen die gedachten transporteren en organiseren. De theezakjes staan vaak aan het uiteinde van die lijnen en zijn daarmee het begin of het eind van het proces.

Manders verbaast zich ook over de betekenis van het theezakje. Hij omschrijft ze daarom ook als woorden die hij in een bepaalde volgorde op de grond plaatst om zo een zin te vormen. Niet dat deze woorden nu per se iets zeggen, maar ze proberen iets te zeggen. Manders gebruikt de dingen vooral om ruimte te creëren en daarmee zowel de kijker als zichzelf de ruimte te geven om onze gedachten af te laten afdwalen. Wellicht zelfs te verdunnen. Kijkend naar zijn werk heb ik vaak het gevoel dat mijn gedachten steeds meer een aftreksel worden van mijn gedachten. Dat ik langzaam steeds verder wegdrijf van het concrete naar het vloeibare denken. Dat is een meer filosofische denkwijze waar je in het dagelijkse leven maar heel weinig aan hebt. Maar desalniettemin zuivert het de geest en veroorzaakt het een soort vreedzame continuïteit. Er is geen gekakel, geschreeuw, verontwaardiging, protest. Maar verbazing, nieuwsgierigheid, vertrouwen. En het begin van een zeker begrip.