VLUCHTIG – Skotopoiesis (2015) – Špela Petrič

Per toeval stuitte ik op het werk Skotopoiesis (2015) van Špela Petrič. De van origine Sloveense was wetenschappelijk onderzoeker en werkt nu als kunstenaar. In haar werk staan natuurwetenschappen, onderzoek, nieuwe media en performances centraal. Voor de performance Skotopoiesis staat de kunstenares urenlang met haar gezicht naar een veld ontkiemend tuinkers. In haar rug een felle lamp. De rest van de ruimte is donker en haar schaduw valt op het veld tuinkers.  

“Performancekunst is zowel kwetsbaar en vluchtig als gedurfd en aanwezig. Het ongemak, de betrokkenheid en de vervreemding die je ziet, dringen vragen op rond lichamelijkheid, ruimte, aanwezigheid, interactie en mens-zijn.”, zegt Zippora Elders, curator van de in 2020 gehouden The Performance Show in Metropolis M.

Elders noemt performancekunst letterlijk vluchtig en dat is natuurlijk ook zo. Het werk bestaat zo lang als de performance duurt. Toch? Dit is een interessant aspect, want bestaan deze kunstwerken inderdaad enkel een vluchtig moment of bestaan ze langer? Hoe neem je een performance bijvoorbeeld op in een museale collectie om op een later moment nog eens te tonen?

Voor mij is performancekunst nog in een ander opzicht vluchtig: mijn eigen aandachtsspanne. Een live performance of een performance die terug te zien is als videowerk of installatie trekt vrijwel nooit mijn aandacht. Maar het concept en de uitkomsten kunnen me wel boeien.

Zo ook met het werk van Petrič. Goed om te noemen is dat ik het werk niet live heb gezien, ik ken het werk van foto’s, interviews en tekst. “In Skotopoiesis I was casting a shadow onto germinating cress for 20 hours in an attempt to communicate with it through (the absence of) light.”, omschrijft Petrič het werk in een interview in CLOT.

Ik vind het vooral bewonderenswaardig dat de kunstenares uren staat in een omgeving waarin vrijwel niets veranderd. Het benauwd me en ik heb dan direct vragen als “hoe doet ze dat met plassen?” of “hoe eet ze dan?” en “verveelt ze zich niet?”. Praktische zaken. Na afloop van de performance was aan het lichaam van Petrič iets opvallends te zien, haar lengte nam iets af door vochtverlies van de tussenwervelschijven. Ook het veld met tuinkers vertoond een verandering. De mini planten zijn gegroeid, maar op de plek van de schaduw van Petrič is het tuinkers langer, bleker en zijn er minder bladeren. Op die plek hebben de planten geprobeerd een weg te zoeken naar licht. 

Een interessante interactie én tegenstelling: de kunstenares krimpt, de planten groeien. Het levert ook een interessant resultaat op dat vanuit de natuurwetenschappen ongetwijfeld goed te verklaren is. Het levert ook een interessant beeld op, een afdruk van de kunstenaar in verschillende tinten groen. Of ook wel Skotopoiesis, gevormd door duisternis.