Small, smaller, smallest

Door de coronamaatregelen heeft dit evenement van 222Lodge zich ook moeten beperken tot een online bestaan en daarmee een kleinere vorm aangenomen dan oorspronkelijk bedoeld. Daar tegenover staat de potentie van een miljardenpubliek. Maar dan moet je wel gevonden worden, en dat is met iets kleins nog niet zo eenvoudig in een immer uitdijend netwerk van computers, smartphones, hyperlinks en zoektermen. Zo staat het kleinste altijd in contact met het grootste. Niet voor niet is een still uit de film Powers of Ten gekozen als festivalbeeld. In deze 9 minuten durende documentaire uit 1977 wordt de relatieve verhouding van de microscopische wereld en de kosmos getoond door een voortdurende exponentiële (macht van tien) zoombeweging van de camera. Het kleinste is onlosmakelijk verbonden met de relativiteitstheorie en verbindt ruimte en tijd met elkaar. Een reis op weg naar het kleinste is dus ook een reis in de tijd. Kosmisch uitzoomen gaat terug in de tijd, maar is inzoomen daarmee een sprong in de toekomst?

Hoe kunstenaars van nu met die relativiteit omgaan zien we ook terug in de werken die in The Festival of the Smallest bijeen zijn gebracht. Deze zijn niet alleen nietig in uitvoering, maar vaak ook gefixeerd in de tijd. Een minimale ingreep op een luttel moment. Onzichtbaarheid en onopvallendheid, zoals een draad gespannen tussen twee personen (‘Suspended Lines’ door Manuela Macco), kunnen ook als klein worden ervaren. Maar is het daarmee ook het kleinst?

Trevor Byrne richt zijn aandacht op wat er voor hem op zijn bureau ligt: een blokje sticky notes. Bij gebrek aan ideeën om de aantekeningenblaadjes mee vol te schrijven, bladert hij gedachteloos door het blokje. Het levert een hallucinerend videobeeld op van een inhoudsloze maar kleurrijke wereld waarin Byrne zelf ook heel even voorkomt. Je zou kunnen zeggen dat de kunstenaar zich zo klein acht dat hij niet meer dan is dan een moment in de tijd. De aantekening niet waard.

Het videowerkje staat direct in verbinding met de foto(serie) van Clare Charnley die zich aan de andere kant van het spectrum focust op topprestaties, door een erepodium voor winnaars op het plafond te plakken en daar een spotlight op te richten. Wat groots en geweldig hoort te zijn, wordt in het beeld teruggebracht tot de prestatie van een vlieg die even uitrust op het plafond.

En zo verlegt de aandacht voor het kleinste zich naar de algehele nietigheid van ons bestaan. Wat wij ook doen, al onze daden zijn efemeer en hebben niet de impact die wij misschien nastreven. Het is niet meer dan een speldenprik, zoals deze door Ienke Kastelein als downloadbare pdf op de website van The Smallest wordt aangeboden. Of de wisselwerking tussen het klikken van de tong en het knipperen van de ogen die door Frans van Lent synchroon wordt uitgevoerd.

We herinneren ons de legendarische woorden die astronaut Neil Armstrong uitsprak toen hij als eerste mens de maan betrad. “That’s one small step for man, but one giant leap for mankind” Later bleek dat hij niet ‘man’ maar ‘a man’ had willen zeggen waarmee zijn historische uitspraak minder groots was bedoeld dan het de geschiedenisboeken in ging. Hij bleek zich te hebben verslikt in het kleinste woord in de Engelse taal.

De woorden van Neil Armstrong zoals uitgeproken op 21 juli 1969:

Festival of the Smallest is online te bezoeken.

Deelnemende kunstenaars: Trevor Byrne, Clare Charnly, Maud Faassen, Tamara Jungnickel, Ienke Kastelein, Joshua Legallienne, Frans van Lent, Manuela Macco, MishMash, Nico Parlevliet, Patrick Quinn, ronnie s, Patrick Stefanak, Society of Smallness, Adriana Valls, Frans Verschoor, Wilma Vissers, Christine Wassermann, Ed Woodham.