Eenheidsworst bij Cas-co

Cas-co is gevestigd in een voormalig fabriekspand van de plaatselijke bierbrouwer Stella Artois, dat nog steeds een duidelijk stempel drukt op de industriële noordzijde van het centrum van Leuven. Het gebouw bevat een vijftiental ateliers, een permanente residentiestudio van M(useum) Leuven, een eigen residentie- en podiumfunctie en een kelder waar kunstenaars werkplaatsfaciliteiten delen. Na een onderbreking van enkele maanden is er weer een tentoonstelling te zien in de centrale ruimte. We bezoeken de opening en worden met een biertje (geen Stella) ontvangen door de residenten op de entreetrap. Bovenaan de entree maken we gebruik van de provisorische handgelmachine met voetbediening. Aanvankelijk lijkt het een zelfgemaak uniek exemplaar, maar als we later op de avond bij theatergebouw OPEK (Openbaar Entrepot voor de Kunsten) precies hetzelfde exemplaar tegenkomen, blijkt het toch ook hier om eenheidsworst te gaan.

In de begeleidende catalogus van de tentoonstelling lezen we dat het begrip ‘Einheitswurst’ in 1916 in Duitsland werd geïntroduceerd en al snel ook in het Nederlands werd opgenomen omdat we ook hier over veel van het zelfde beschikken. Einheitswurst is in de eerste plaats het gevolg van voedselschaarste en kreeg daarna een vaste plek in onze taal om een gebrek aan variatie te beschrijven. Een term die in cultuurkringen veel wordt toegepast wanneer het aanbod niet voldoet aan onze behoefte aan ‘nieuw’ of ‘grensverleggend’. Of wanneer een kritisch publiek verveeld om zich heen kijkt: ‘been there, done that’. Met de cultuurschaarste in coronatijd moeten we blijkbaar nu al blij zijn met alles wat ons vanuit het atelier wordt voorgeschoteld.

Het is duidelijk dat deze kunstenaars zich niets verbeelden en met zes benen stevig op de grond staan. De werken zijn gelijkelijk verdeeld over de beschikbare ruimte en de kunstenaars wedijveren niet met elkaar. De sfeer is gemoedelijk en tolerant. Er is zelfs getracht een klein gezamenlijk werk te maken: een van de wand gevallen bakje friet (de Vlaamse variant op Einheitswurst?). De ironie wil dat de ‘kuisman’ van Cas-co de kunstfriet tijdens de lockdown heeft opgeveegd en weggegooid. Van voedselschaarste is tijdens deze crisis dus in ieder geval geen sprake meer. De kunstenaars hebben het laatste achtergebleven frietje in de boorgaten van de wand gestoken als herinnering aan het incident. Alle andere werken zijn volgens plan geplaatst en hebben de lockdown overleefd.

De grote schilderijen van Jan Duerinck en Siemen van Gaubergen steken boven de vrijstaande expositiewand uit. Een klein wandwerkje van Kaïn Walgrave met een geëmailleerde baksteen op een plankje (geflankeerd door twee staande ijzerdraadjes) hangt zomaar ergens uit het midden op de wand van de smalle gang. Het is vooral Van Gaubergen die de direct confrontatie met de kijker zoekt. Zo is er een balie waarin hij een eigen kledinglijn met het merk ‘GEMAAKTUEIGENBELACHELIJK’ toont en kleine kunstenaarsboekjes en stickers van zijn eigen Aluba Press.

En dan zijn er nog handschriften. Het hanenpotenschrift van Duerinck strekt zich uit over zes zware tegels die door een trolley rechtop worden gehouden. En Walgrave heeft een moeilijk te ontcijferen briefje van zijn oma (over een walviservaring) tot schilderijformaat opgeblazen. En zo onderzoekt ieder voor zich hoe opvallend of onopvallend een kunstwerk er uit kan zien. Terloops lopen we voorbij aan een zwevende hangplank ter waarde van 14,99 euro die niet van Van Gaubergen maar van Duerinck blijkt te zijn. De zwarte verbogen trapleuning die verwant lijkt aan de grijze liggende haarspeld van Duerinck blijkt nu weer wel een werk van Van Gaubergen. Althans volgens de catalogus. In de tentoonstelling zelf is het allemaal eenheidsworst.

Lenteworst (of Einheitswurst) met het werk van Jan Duerinck, Kaïn Walgrave en Siemen Van Gaubergen is nog tot en met 5 juli 2020 te zien bij Cas-co, Vaartstraat 94 in Leuven.