Steeds dichterbij

‘Come Closer’ heet de editie van dit jaar. En opnieuw is het een uitnodiging tot zelf kijken en ontdekken. Maar kan dat nog wel na twee eerdere geslaagde bezoeken en een lovend artikel vorig jaar? Op het affiche heb ik natuurlijk al enkele bekende namen gezien: Persijn Broersen & Margit Lukacs, Hadassah Emmerich, Ricardo van Eyk.

Ik ben bij voorbaat al nieuwsgierig naar wat Ricardo van Eyk met de specifieke ruimte in deze voormalige psychiatrische inrichting zal doen. En inderdaad, het valt tegen. Met de beelden van zijn solo eerder dit jaar bij P////AKT in Amsterdam nog in mijn hoofd, vind ik zijn ingreep hier te simpel en te voor de hand liggend. En ook de schilderijen van Hadassah Emmerich hangen hier te vanzelfsprekend op de afgebladderde wanden en boven de monumentale trap. Ik mis een visuele confrontatie met de plek en een eigenaardig gebruik van de mogelijkheden die het kasteel kan bieden. Ligt het aan mij? Weet ik het weer beter? Ik zie spannender mogelijkheden voor hun werk op deze bijzondere locatie.

Maar er is ook werk van kunstenaars die ik nog niet ken. En inrichtingskeuzes die wél spelen met de ruimte en de kwaliteiten van het kasteel. De zachte kleuren en lijnen van Vera Gulikers gaan lekker op in de aangetaste wanden. De figuratie van Moke Fils knalt van de muur en brengen de grote lege zaal tot leven. Zijn luidruchtige scenes uit het alledaagse leven lijken zelfs hoorbaar.

De driftige tekeningen van Lien Hillen zijn overduidelijk in gesprek met de vleselijke schilderijen van Steven Peters Caraballo in de naburige ruimte. En de meer ingetogen doeken van Stefan Peters wisselen van gedachten met de achtergebleven tekens op de wand waardoor het landschappelijk onderzoek in zijn werk een nieuwe dimensie krijgt.

Levenslustige schilderijen van Amani Bodo dansen door de gangen van het gebouw. De afgebeelde jonge mensen uit Kinshasa en Brazzaville die in zijn werk worden geportretteerd, lijken zich hier prima thuis te voelen. De serie doeken komt me voor als een actuele variant op de 17e eeuwse (groeps)portretten van voorname kooplieden en de adelstand die voor de eeuwigheid zijn gehuisvest in de Musées des Beaux Arts of stadspaleizen die in elke Europese hoofdstad zijn te vinden.

Op zolder wordt ook gedanst. Maar nu door vederlichte sculpturen die zijn samengesteld uit de lichaamsdelen van de maker: Malte Bruns. Een grote monumentale sculptuur van drie halve gezichten hangt fotogeniek in de ruimte. Maar dat is slechts decor. Het zijn de veel minder opvallende en vrijer opgestelde werkjes van op elkaar gestapelde halve ledematen die mijn aandacht trekken en de ruimte betekenis geven.

En dan zijn er nog enkele (wat ik dan maar even noem) ‘projectzalen’, waarin kunstenaars meer zelf de condities bepalen waarin hun werk wordt getoond. Pii Daenen neemt ons mee in zijn bijen-atlas. Op grondige wijze bestudeerde hij de paleizen van de nijvere bij die hun kamers bouwden in door Daenen aangebrachte raamwerken. Hoewel deze ingrepen voor mij nog iets te veel blijven hangen in bewondering van de natuur, de ambachtelijkheid en het encyclopedische categoriseren, levert het wel een prachtig totaalbeeld op, waar je je gemakkelijk in kunt verliezen.

Nee, dan Ana Navas die op meesterlijke wijze bezit neemt van een grote zaal en er een eigen universum openbaart. Navas is zelf een nijvere bij en maakt op speelse wijze gebruik van alles wat op haar pad komt: vorm, kleur, materiaal, logo’s en vers fruit. Het paradijs dat ze in het kasteel tot stand heeft gebracht, wordt bewaakt door een slang die zich onopvallend, maar zeer aanwezig, over het domein heeft uitgerold. We worden verleid door automerken, zoetsappige patronen, sterren, verboden vruchten, designobjecten en verzamelingen. De kunstenaar is zich zeer bewust van de behoeften van de bezoeker en heeft een veelheid aan doorzichten ingebouwd waardoor wij ons eigen favoriete point of view of routing kunnen bepalen.

Diego Tonus toont enkele conceptuele werken die de kijker op afstand houden. De verzameling voorzittershamers van emancipatoire bewegingen komen me bekend voor. Ik kan mij althans herinneren dat ik ze in de vorm van een video heb gezien bij West in Den Haag een paar jaar geleden. Ook een ander werk waarbij een Bitcoin-code is verstopt in een realistische sculptuur van een vervalser die zijn gezicht afschermt is vrij hermetisch. Toch zijn beide werken op een goede manier in de routing opgenomen.

Ook de videozolder van Persijn Broersen & Margit Lukacs roept een déjà vu gevoel op. Maar ditmaal neem ik de tijd om hun video eens goed te bekijken. In een meeslepende drone-camerabeweging neemt een zingende wandelaar ons mee het oerbos in. Er is geen plot of verhaal, maar er is wel een keur aan (geïsoleerde) natuurlandschappen te zien. Het oerbos reflecteert de tentoonstelling als tuin der lusten en is een prima middel om de opgedane indrukken even op een rijtje te zetten. Met terugdenkende kracht ontstaat er een relatie met het fallische woontorenbos van Han van Wetering op de begane grond. Of met de opstelling van Lyndon Barrois Jr. die net als Broersen & Lukacs het driedimensionale- met het tweedimensionale beeld combineert tot één ruimte.

En zo zijn er nog wel meer verbanden te leggen. De diversiteit aan kunstenaars nodigt daartoe uit. Hoewel de tentoonstelling als geheel iets minder zorgvuldig op mij overkomt dan voorheen, is er genoeg interessants te beleven. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat het kasteel mij nu zo vertrouwd is dat er nu grotere of meer radicale ingrepen nodig zijn om mijn nieuwsgierigheid te bevredigen. Misschien moet ik gewoon nog iets dichterbij komen. Nog iets…

Come Closer is te zien tot en met 29 september en is elke vrijdag, zaterdag en zondag te bezoeken van 11.00 – 18.00 uur in kasteel d’Aspremont-Lynden, Oud-Rekem, België.

Met werk van Tyna Adebowale, Lyndon Barrois, Amani Bodo, Persijn Broersen & Margit Lukacs, Malte Bruns, Cheri Cherin, Pii Daenen, Hanane El Farissi, Hadassah Emmerich, Moke Fils, Vera Gulikers, Lien Hillen, Christopher Meerdo, Ana Navas, Stefan Peters, Steven Peters Caraballo, Shula, Vincent Spaas, Diego Tonus, Ricardo Van Eyk, Han Van Wetering en Sarah Joy Zwarts.