Flashforward in de kunstvereniging
In Diepenheim is de expositie ‘Flashforward‘ van Bastienne Kramer te zien, een overzichtstentoonstelling van haar installaties en beelden sinds 1999. Het werk is divers; van een installatie met opgestapelde skai kubussen tot hangmatten en LED verlichting, en van een glanzend Venusbeeld tot liggende vrouwfiguren met enorm grote borsten die zijn geïnspireerd op een peper- en zoutstel.
De verbeelding van het menselijk lichaam en onze fysieke relatie met beelden en objecten is een terugkerend onderwerp in het oeuvre van Kramer‘ vertelt de begeleidende tekst. ‘Kramer vindt haar inspiratiebronnen in het dagelijkse leven. Als een onderzoeker observeert zij onze omgang met gewone gebruiksvoorwerpen en schijnt zij licht op de absurditeit van vanzelfsprekende objecten. Er valt te denken aan aanstekers of zout- en peperstellen in de vorm van vrouwenlijven, kachelovens of carnavalsmaskers. De gevonden objecten worden vertaald naar een ander, vaak waardevol medium, bijvoorbeeld klei en porselein, en vervolgens uitvergroot of juist verkleind en in serie geproduceerd, zoals het werk ‘Idols XS Paris’.
Het werk ‘Idols XS Paris’ was de eerste installatie die ik zag toen ik binnenliep (tip!: Loop eens binnen via de tuindeur en niet netjes door de hoofdingang. Zo volgt jouw eerste kennismaking met de werken niet de bedachte routing en dus heb je dus een andere focus die weer andere verbanden laat ontstaan).
Een grote witte muur met daarop van boven tot onder en over de hele lengte, en zelfs om de hoek, een compositie van kleine witte werkjes die uitsteken. Wit keramiek op een witte muur met kleine metalen hoekverbindingen van de Karwei als muursokkel tussen al dat wit in. Uitstekende silhouetten, een muur vol. Van dichterbij blijken het minimalistische keramieken beeldjes van vrouwfiguren in allerlei houdingen en op allerlei manieren afgebeeld, van refererend aan de klassieke vruchtbaarheidssymbolen zoals die in een museum te zien zijn tot hedendaagse pin-ups die op aanstekers staan afgebeeld.
Kramer wil bestaande afbeeldingen van de vrouw zoals die in de afgelopen 30.000 jaar gemaakt zijn, becommentariëren. Dat doet ze op een mooie manier. Niet schreeuwend of agressief maar met helder witte, van details ontdaan en goed geconstrueerde idols. Ze maakt niet zozeer een statement maar legt het aan je voor; dit is hoe de vrouw is afgebeeld, deze poses en deze kleding, deze vormen en deze houding. Net zo goed als kritiek kan het een eerbetoon zijn aan de vrouwelijk vorm. Alle beeldjes in hetzelfde anonieme witte keramiek, zonder gezichtsuitdrukking of emotie, puur de vorm.
Ook ‘familieopstelling’ en ‘Clan II’ zijn installaties gemaakt van wit keramiek, en ook hier zijn mensen en hoe ze zich doen voorkomen een thema. In ‘familieopstelling’ hangen verschillende portretten aan de wand. Op de voorhoofden van de keramieken hoofden zijn woorden geschreven; “STRAIGHT, GOD, PA, KUT”. Als titels van de koppen, aanduidingen van de personen als was het een voorstelrondje van de familie waar je naar kijkt. Of misschien kijkt de familie naar jou en zeggen ze iets over de beschouwer.
De titel van het werk verwijst naar de populaire methode om familieverbanden als basis te nemen voor persoonlijke psychologische problemen. Dat idee samen met de woorden op de koppen geeft een niet al te harmonieus beeld van de relatie tussen deze familieleden.
Kramer maakt gebruik van een beperkt aantal mallen voor de portretten en verandert en mixt deze, past fysiologische kenmerken aan om meerdere gezichten te kunnen maken. Zo zijn gezichten te herkennen maar zijn ze niet van dezelfde persoon. Precies zoals bij een familie; een dochter lijkt op de vader, de ogen en de kin zijn hetzelfde, ze delen bepaalde kenmerken maar ze hebben niet hetzelfde gezicht. Net weer als in een echte familie verandert de opstelling van de installatie in de loop van de jaren naar mate ze vaker wordt geëxposeerd. Sommige portretten verdwijnen, andere familieleden komen erbij.
Op eenzelfde manier speelt de gietmal in ‘Clan II’ een belangrijke rol. Meer nog dan een materiaal om mee te werken gebruikt Kramer de eigenschappen van een mal en de kenmerken van een masker. Een masker verhult, en maakt dat de drager zich anders voordoet dan hij is. Hoe moeten we een afgietsel van een masker zien, een masker op een masker?
Op een prachtige Eames tafel staan tien traditionele bustes, strak gerangschikt vijf tegenover elkaar. Ze dragen allemaal een carnavals masker van hetzelfde porselein als waar de bustes van gemaakt zijn. Het gezicht daaronder is elke keer hetzelfde maar ook weer een afgietsel van een masker: dat van een anonieme man die in de feestwinkel verkocht wordt als ‘de crimineel’.
In de maskers is soms een beroemdheid te herkennen en soms ook niet, wat je doet twijfelen over waar je naar kijkt. Wat is de onderlinge relatie van deze vergaderende personages? Is het een nabootsing van een filmscène, zoals in een James Bond-film waar alle schurken zijn samengekomen om snode plannen te maken of uit te wisselen…? Mijn associaties gaan alle kanten op, en dat is bij een kunstwerk natuurlijk sowieso goed, maar nadrukkelijk bij het werk van Bastienne Kramer.
‘Bij Bastienne Kramer gaan gebruiksvoorwerpen, functionele objecten en poëtische beelden moeiteloos samen. De grote dichtheid aan botsende referenties en associaties zorgen voor een spel met betekenissen die de kijker telkens weer op een ander been zetten. Sculpturen mogen dan wel statisch zijn, onze persoonlijke relatie met objecten en de waarde die wij hieraan toekennen is dat niet. Deze zijn continu in beweging en aan verandering onderhevig’.
Alexandra Landré (curator Kunstvereniging Diepenheim)
‘Flashforward’ van Bastienne Kramer is te zien tot en met 1 september, gelijktijdig met ‘Clouded Matter’ van Marisa Rappard in het Drawing Centre in Diepenheim.