Kunstenaar Merijn Bolink legt het nog één keer uit

Club Solo is een genereus kunstenaarsinitiatief in het centrum van Breda. In het voormalige Lokaal 01 krijgen kunstenaars alle ruimte om nieuw werk te maken op voorwaarde dat zij ook tonen wat er aan vooraf is gegaan. Op die manier maken kunstenaars hun eigen actuele retrospectieve tentoonstelling in de twee zalen die Club Solo rijk is.

De afgelopen maand was Merijn Bolink te gast. Ik bezocht de finissage, de feestelijke afsluiting waarbij ook de publicatie bij de tentoonstelling wordt gepresenteerd. De exposerende kunstenaar en Club Solo keken terug op een zeer geslaagde samenwerking. Dat er bij de papierleverancier in Italië iets mis ging met het nepkrokodillenleerpapier voor het omslag van de publicatie deerde niemand. De drukker had het in de afgeleverde dummies fotografisch netjes opgelost. Een reproductie van de krokodillenhuid is aan de binnenzijde van het omslag afgedrukt. En eigenlijk sluit het ‘misverstand’ naadloos aan op het materiaalgebruik dat Bolink in zijn werk hanteert.

Bij de meeste werken die Bolink in Breda tentoonstelt, is er iets mis met het materiaal waarmee de huid van de geëxposeerde objecten is uitgevoerd. We zien een piano die zichzelf twee keer toont omdat Bolink het object heeft ontveld om de huid los van de ‘inhoud’ (en opnieuw in de vorm van een piano) tentoon te stellen. Zo zijn er straks ook twee tentoonstellingspublicaties: een collector’s item (in een oplage van 10 stuks) met een gereproduceerd omslagpapier aan de binnenzijde en een officiële versie in ‘krokodillenleer’ aan de buitenzijde.

De huid van de catalogus is gebaseerd op een nieuw pianowerk van Bolink dat in de bovenzaal vrijwel de gehele ruimte vult. Deze interactieve piano blijkt een orakel dat aan Google gestelde vragen muzikaal beantwoord op basis van de datawijsheid van de zoekmachine. In de publicatie kunnen we lezen dat Google inmiddels meer levensvragen te verwerken heeft dan God, Allah, Jezus en Buddha bij elkaar. Hoe zinnig of onzinnig de antwoorden van het orakel zijn, doet er niet meer toe. Het gaat Bolink meer om de poëzie die er in schuil gaat en de vertaling naar een ander zintuiglijk niveau. Ik moet denken aan de lyrics van ‘The piano has been drinking (not me)’ van Tom Waits waarin de songwriter zich als orerende pianospeler heeft vermomd. Misschien zou die liedtekst ook eens door het orakel in Club Solo kunnen worden gespeeld. The Piiiiiano Oracle van Bolink kan eenvoudig de plaats innemen van de jukebox in de benevelde tekst van Tom Waits. Bolink heeft op zijn beurt een zit(lig-)element in de verlaten ruimte toegevoegd waarop Waits zijn roes kan uitslapen.

De dubbelrol van de huid der dingen krijgt nog een andere draai in het werk Wederzijds Huwelijksbedrog uit 1992. De echtverbintenis is die tussen een ventilator en een drankkastje. De ventilator is echter gemaakt uit het materiaal van het drankkastje en andersom. Ook hier is Tom Waits niet ver weg. Het stel heeft iets onontkoombaars, tijdloos en treurigs tegelijk. Maar in haar belegen tijdloosheid is het stel ook woest aantrekkelijk, als een 50-jarig huwelijk waarin de romantiek nooit is verdwenen.

Niet alleen door mensen vervaardigde objecten, maar ook voortbrengselen van de natuur worden door Bolink ontleed en omgedraaid. De takken van de krulwilg schrijven teksten en geometrische vormen op de muur of er groeien bladeren aan die met behulp van digitale beeldherkenning zijn opgegroeid.

Archaïsche voorwerpen zoals een oude bakelieten radio en een kunststof koffer wisselen nog wat pixels uit. De uitspraken van spraakrobots Alice & Bob worden in kleitabletten vastgelegd. Een gasfles staat in verbinding met haar externe skelet. Het licht van een gloeilamp wordt gematerialiseerd. En keramische objecten kennen een digitale stamboom. Er is veel te zien. Maar niets is meer alleen wat het is. Alles heeft een herkomst die we niet meer zelf kunnen herkennen, herleiden of ontdekken. Alleen met (voor)kennis kunnen wij de wereld nog begrijpen en volgen.

Maar wat is kennis?