Fédération Internationale Culturelle Féminine
door Petra Boonstra
In de HeArtGallery in Hengelo tonen 44 vrouwelijke kunstenaars uit 12 verschillende landen hun werk in de expositie getiteld Fédération Internationale Culturelle Féminine, een ode aan de vrouwelijke kunstenaar.
In de kunst zijn heel veel dingen logisch, vooral voor de kunstenaars zelf. Voor hen is de kunst en het maken ervan zo vanzelfsprekend als wat, en het meest natuurlijke dat er is. Toch kent ook de kunstwereld onlogische zaken, zoals bijvoorbeeld de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de kunst. Hun rol, inbreng, bijdrage en deelname in de kunstwereld is gek genoeg niet vanzelfsprekend. Al sinds de jaren tachtig strijden de Guerrilla Girls soms ludiek en soms hardhandig, maar altijd met een serieuze ondertoon, voor gelijke rechten voor vrouwen in de kunst. En dan bedoelen ze beslist niet de vele vrouwen die naakt in een museum te zien zijn, daarvan zijn er genoeg. Ze doelen op de kunstenaar zelf, de vrouwen met een ambitie in de kunstwereld en hun recht om die ambitie waar te kunnen maken.
Vrouwen in de kunst is en blijft een actueel onderwerp. HeArtGallery in Hengelo vestigt met deze groepsexpositie de aandacht op een groot aantal vrouwelijke kunstenaars uit verschillende landen, waaronder Frankrijk, Duitsland, Turkije, Slovenië en Iran. De expositie is een samenwerking met drie Duitse ‘kunstvereine’ en was eerder te zien in Duitsland.
Ik vind het lastig, het strijden voor de rechten van de vrouw te combineren met het autonome karakter van een kunstwerk. Want enerzijds is de identiteit van de maker onlosmakelijk verbonden met een kunstwerk. En anderzijds is het een keuze van de kunstenaar om die identiteit duidelijk te verbeelden en aanwezig te laten zijn in een kunstwerk. En misschien nog wel meer is het de keuze van de toeschouwer om die identiteit buiten beschouwing te laten.
Door het thema van de expositie had ik die keuze niet, en werd ik er bij elk werk op geattendeerd dat dit door een vrouwelijke kunstenaar is gemaakt. Dat vond ik jammer, want het was niet nodig. Het werk spreekt voor zich, het is sterk genoeg. Door zoveel aandacht voor de sexe van de maker ga je op zoek naar bevestiging daarvan. Dan valt het opeens op dat er borduurwerk te zien is. En in verhouding tot het aantal werken, veel vrouwenportretten en geïllustreerde gezinssituaties en de kleur roze… Maar het werk is meer dan dat, en is het waard gezien te worden zonder te denken “oh, dus dit is van een vrouw!”
De Guerrilla Girls hebben een sterke activistische houding. En die is beslist nodig. Maar anders dan hun insteek, zijn in de HeArtGallery ‘gewoon’ kunstenaars te zien. Die kunst maken omdat het zo ontzettend logisch is om te doen.
Het werk van Atousa Bandeh viel me op. Het was heel fijn om naar te kijken, omdat het beeldend zo sterk was en tegelijk om het verhaal dat het oproept. Grote vellen papier met daarop een kleurenlandschap, opgebouwd als een vertelling. Een kind op een fietsje rechts, een groepje oudere mensen links. Ze lijken uit ander papier geknipt te zijn en geplakt op het grote vel, ze zijn nauwelijks ingekleurd. Ze steken sterk af tegen het heldere rood en blauw van het ‘landschap’, en geven iets mysterieus aan het werk. Wie zijn deze mensen, wat betekenen ze voor elkaar? Waarom staat het kindje apart van de rest, wat is dat landschap vol met kleine afbeeldingen van gebouwen en kroonluchters?
Nanon Morsink toont een serie portretten. In een raster van vier bij vier hangen donker gekleurde portretten waarop met dik draad een patroon is geborduurd. De ene keer zijn de ogen en mond geaccentueerd door de borduursteken, bij een andere vormen ze een versiering over het gezicht, en bij weer een andere is er bijna niks meer van het geschilderde portret te zien; alles is overwoekerd door geborduurde bloemen.
In haar openingspraatje benoemde Marijke van Hees, voorzitter van de Raad voor Cultuur, dat “de vrouwen in de kunst hebben wat op stoom moeten komen, maar zo te zien zijn we nu al ergens.” Het zou mooi zijn als die trend doorzet en we ons binnenkort niet meer hoeven te verwonderen over de maker, en dat de aanwezigheid van vrouwelijke kunstenaars net zo vanzelfsprekend is als een openingshandeling door een vrouw of een tekst over de expositie, geschreven door een vrouw.
Fédération Internationale Culturelle Féminine is nog te zien tot en met 9 december bij HeArtGallery, Drienerstraat 35 in Hengelo.