Art The Hague 2018

Natuurlijk is een kunstbeurs in de eerste plaats een ontmoetingsplek voor kunstverkopers en kunstkopers. Voor galeries is het belangrijk om buiten haar eigen vertrouwde ruimte een groter geïnteresseerd publiek te vinden en nieuwe relaties op te bouwen. En voor mensen die zich graag met kunstwerken omringen, is het een uitgelezen kans om in korte tijd nieuwe ontdekkingen te doen. Maar menig kunstbeurs wil meer zijn dan een marktplaats voor de kunsthandel. Rondom de beursvloer worden allerlei activiteiten georganiseerd om heel verschillende doelgroepen bij elkaar te brengen. Zo opende Art The Hague met een symposium over een actueel onderwerp en er zijn lezingen over hele specifieke thema’s. Kunstenaar Philip Akkerman wordt in het zonnetje gezet als special guest van het evenement. En er zijn aparte programma’s voor jongeren en voor het bedrijfsleven.

Al deze activiteiten vinden door elkaar plaats en zijn voor de argeloze beursbezoeker niet altijd zichtbaar. Veel bezoekers worden overweldigd door het aanbod en de vergelijking met een bezoek aan IKEA dringt zich op. Vanuit onze Jegens & Tevens stand spreken we met verschillende bezoekers en deelnemers. Kunstverzamelaars, galeriehouders, dagjesmensen, kunstenaars, museumbezoekers, schrijvers, mensen waarvan we geen idee hebben hoe ze op de beurs terecht zijn gekomen en figuren die geheimzinnig doen over hun achtergrond of relatie tot de kunst.

En allemaal doen ze andere indrukken op. Sommigen vinden Art The Hague een verademing ten opzichte van andere beurzen. Het is in de Fokker Terminal minder lawaaierig, het is overzichtelijk en er valt een prettig natuurlijk licht in de hal. De kunst is er minder schreeuwerig dan op de KunstRai en van betere kwaliteit en de sfeer is gemoedelijker dan Art Rotterdam. Op de grote beurzen worden vaak dezelfde kunstenaars getoond door steeds weer dezelfde bekende galeries. Sommige bezoekers vertellen dat het aanbod hier toch net weer even anders is, anderen zien de overeenkomsten. Velen zijn verrast over de algehele kwaliteit van het aanbod en vinden het een zeer geslaagde editie.

Maar een kunstbeurs is geen tentoonstelling. Het heeft weinig zin om een oordeel te vellen over het gemiddelde niveau van de kunst op de beurs. Groen en rijp hangt door elkaar. En heel integere authentieke kunstwerken hangen naast eenvoudige optische illusies voor beginners of smaakloos effectbejag. Er komt geen curator of idee aan te pas en het is geen graadmeter of overzicht van de actuele stand van zaken binnen de hedendaagse kunst. Zelfs binnen één stand is er geen sprake van een tentoonstelling. Galeries laten zien welke smaken ze in huis hebben en tonen meestal 3 tot 5 kunstenaars uit hun stal. Gezien de beperkte ruimte betekent dat dat er van een kunstenaar slechts 2 of 3 werken kunnen worden getoond, en het liefst van verschillend formaat (en prijs). Veel galeries hebben een aandachtstrekker om de bezoeker naar binnen te lokken. Dit kan een luidruchtig, visueel radicaal of groots monumentaal werk zijn. Of een bekende naam (Armando). Anderen proberen door een zorgvuldige inrichting van de stand een eigen sfeer te scheppen. De wanden worden geverfd en de werken zijn op elkaar afgestemd. Er lijkt dan toch even sprake van een minitentoonstelling. Navraag maakt duidelijk dat deze galeries vaak minder geïnteresseerd zijn in directe beursverkopen, maar meer in de (internationale) promotie van hun kunstenaars en het uitbreiden van het netwerk.

En ondanks deze schijnbare willekeur valt er heel wat te ontdekken op Art The Hague. Eenmaal in de stand beland, valt het oog soms op een kleine of onopvallend werkje dat ontroert, verrast of een glimlach veroorzaakt. Voor iemand die het kaf van het koren kan scheiden, is een kunstbeurs een leuke exercitie. De getoonde afbeeldingen bij dit artikel zijn er het resultaat van. Net als bij een eindexamententoonstelling bij een kunstacademie voel je je als bezoeker al snel een jurylid in een Art’s Got Talent Show. En als je een beetje goed om je heen luistert, hoor je dat er vaak snoeihard wordt geoordeeld: “Dit is helemaal niks. Pure kitsch.” En ook nieuwe talenten worden hier snel opgepikt. Zo zien we de verfrissende schilderijen van de pas afgestudeerde Sam Hersbach, die volgende week ook bij de genomineerden voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst te zien zal zijn.

En door het bezoek aan de beurs krijgen we ook zicht op nieuwe tendensen in de kunst. Er zijn ook nieuwe online galeries die websites en sociale media inzetten om een nieuwe verkoopkanalen te onderzoeken. Vaak combineren zij hun virtuele bestaan met deelname aan kunstbeurzen om hun zichtbaarheid te vergroten. Blijkbaar moet het ontbreken van een eigen galerieruimte toch worden gecompenseerd met een tijdelijke fysieke aanwezigheid en een tastbaarheid. Het gaat tenslotte om echte kunstobjecten. Andere deelnemers zoeken naar laagdrempeligheid. Door heel voordelige kleine kunstwerkjes aan te bieden, die het in elke woonkamer goed doen. ‘Unieke’ werkjes, maar met een oneindige oplage. Direct op de beurs als souvenir mee te nemen en online bij te bestellen. En zo is Art The Hague ook een beurs voor innovatie, waarbij de nieuwe galeries nieuwe concepten en verdienmodellen uitproberen.

Zo is er ook stand waar helemaal geen kunst wordt aangeboden. Er staat een opstelling waarin op het eerste gezicht herkenbare functionele gebruiksapparaten in stellingkasten zijn opgeborgen. Deze objecten, die hun best doen om geen kunstobjecten te zijn, zijn gedeeltelijk beplakt met artikelen over recente kunsttentoonstellingen. En er staat een ansichtkaartenrek waar bezoekers gratis een ansichtkaart als reminder kunnen meenemen. Een uitnodiging om, eenmaal thuisgekomen, de website www.jegensentevens.nl te bezoeken. Met als enige doel om eens wat langer stil te staan bij wat we hebben gezien. Om kunst niet slechts als een consumptiegoed of vluchtig tijdverdrijf te zien, maar als een interessant cultuurgoed dat tot nadenken stemt, inspireert en alles te maken heeft met de rest van ons leven. “Maar wat is dan uw verdienmodel?”, luidt de meestvoorkomende vraag op de Jegens & Tevens stand. “Die hebben we niet. Wij leven van de lucht die de kunst ons in het gezicht blaast”