Anthropocosmos in een notendop
Anthropocosmos @ PARTS Project
PARTS vervolgt haar tentoonstellingsprogramma met Project 11, een overzicht van het werk van Paul Neagu (1938-2004). Hoewel zijn werk is opgenomen in een enkele Nederlandse particuliere verzameling, is Neagu in ons land nog betrekkelijk onbekend. De van oorsprong Roemeense kunstenaar maakte naam in de Britse conceptuele kunst in de jaren ’70. Zo vlak voor een aanstaande brexit maken we nog even gebruik van een vrij verkeer van gedachten, met een retrospectief en introspectief overzicht van zijn werk.
Neagu verliet zijn geboorteland in 1969 en vestigde zich in Londen, waar hij een productieve carrière had en tot het einde van zijn leven ook woonde. Zijn experimentele en filosofische benadering van sculptuur, in combinatie met zijn docentschap aan Royal College of Art, Slade School of Art en het Hornsey College, hebben een aanzienlijke invloed gehad op zijn toenmalige studenten, zoals Anish Kapoor, Antony Gormley en Tony Cragg.
De tentoonstelling bij PARTS volgt de meest in het oog springende conceptuele motieven en terugkerende thema’s uit verschillende creatieve periodes in het leven van Neagu, voor wie levensbeschouwing en kunstenaarschap organisch in elkaar overvloeiden. Antropocosmos is een bijna museale tentoonstelling geworden en geeft, hoewel bescheiden van omvang, een opmerkelijk compleet beeld van zijn werk. Het werk doet me terugdenken aan The Alchemical Wedding, de overzichtstentoonstelling van de Tsjechische kunstenaar Jan Svankmajer dat ik vorige maand bezocht en dat nog even bij Eye in Amsterdam is te zien. Antropocosmos verleidt de kijker om binnen te treden in de conceptuele denkwereld van Neagu. Het werk heeft een onderzoekend karakter maar is tegelijkertijd zintuiglijk aantrekkelijk en zelfs verleidelijk. De tekeningen en sculpturen zijn bescheiden van formaat en humaan, maar ook heel stellig en voor een deel volstrekt ondoorgrondelijk.
Zo worden we geconfronteerd met de hyphen als basisvorm, een eenvoudige houten constructie die terugvoert naar Roemenië waar het als een soort ploeg dienst moet hebben gedaan, hoewel het niet duidelijk wordt of het een strikt functioneel object is of dat het ook andere culturele betekenissen in zich draagt. Maar de constructieve vorm is hier ook een visualisatie van het conceptuele DNA waarop Neagu zijn theoretische beschouwingen baseert. Het ruimtelijke ‘koppelteken’ verbindt alle gedachten en verbeeldingen die in de kunstenaar opkomen. Hoewel het werk van Neagu door conceptuele kaders wordt bepaald, komen veel tweedimensionale en tactiele werken impulsief tot stand. Dat zien we ook terug in de performances die Neagu op locatie uitvoert en die een holistisch en ritueel karakter hebben. De hyphen verbindt het denken met het onderbewuste en het formele aspect van de sculptuur met de symboliek van het beeld om tot een groter bewustzijn te komen. Naast de hyphen komen ook celdelingen, (tapijt)patronen en de oneindige kolom van Brancusi in de tekeningen voor. De combinatie van toegankelijkheid en ondoorgrondelijkheid maakt het werk woest aantrekkelijk. Het zet aan tot actief kijken, tot denken en tot voelen. En voor wie zich informeert met de theoretische achtergronden wellicht ook tot ‘puzzelen’. Of tot een oneindige metafysische zoektocht naar wat er achter de zintuiglijke waarneming verscholen ligt.
ANTHROPOCOSMOS van Paul Neagu is nog te zien tot en met 17 maart 2019bij PARTS Project, Toussaintkade 49 in Den Haag.
