The making of the making
Steeds vaker zie ik filmpjes voorbij komen waarin we kunnen zien hoe alledaagse voorwerpen door mensenhanden worden gemaakt. Ik kan er eindeloos naar kijken. Hoe wereldbollen worden beplakt met strookjes wereld. Of hoe haar groeit op de hoofdjes van meisjespoppen. En hoe een stuk klei in een toiletpot kan veranderen. De schoonheid van het maakproces gaat geheel aan de makers zelf voorbij, maar voor buitenstaanders is het fascinerend.
In de kunst zijn makers zich er veel meer van bewust dat aan het eindresultaat een interessant werkproces voorafgaat. En steeds vaker wordt dat ontstaansproces het te presenteren werkstuk. In Delft is er een tentoonstelling aan gewijd. Met als centraal vertrekpunt het project ‘The Column’ van Adrian Paci, waarin een gigantisch blok marmer tijdens het transport van China naar Europa in een klassieke Griekse zuil verandert.
Drie bekwame Chinese steenhouwers zijn onophoudelijk met drilboren en eenvoudige beitels in de weer om de transformatie tot stand te brengen. Ze worden nauwkeurig gade geslagen door het oculair van Paci, die behalve een gedetailleerde cameravoering en een gestileerde montage niets toevoegt aan de uitvoering van het project. Ik was vergeten dat de film nog maar vijf jaar geleden werd gemaakt, want de beelden staan al behoorlijk scherp in mijn geheugen gegrift. Maar opnieuw kost het me geen moeite om de 25 minuten durende film uit te zitten.
Katrin Korfmann en Jens Pfeifer hanteren een vergelijkbare buitenstaanderblik. In het maakland China raakten ze gefascineerd door sweatshops, werkplaatsen waar ambachtslieden op bestelling kunstwerken vervaardigen. Op grootschalige wijze wordt hier in gigantische werkplaatsen ‘kunstproductie’ gedraaid. Korfmann en Pfeifer hebben hun camera midden in de productiehallen aan het plafond opgehangen, opdat we overladen worden met fotografische details, die tezamen een uitnodigend abstract beeld opleveren. De onherkenbare arbeiders zijn kleine schakeltjes geworden in het systeem en de werkvloer toont als een gigantische machine. En eindeloos kunnen we in de grote prints verdwijnen. In tegenstelling tot in de film van Paci hanteert de kijker nu zelf de cameravoering, want ook hier blijven de kunstenaars verder geheel buiten beeld.
De tentoonstellingsruimte van 38CC is niet geheel toevallig ook in een fabrieksgebouw gevestigd: Bacinol 2. Het voormalige hoofdkantoor van het Koninklijke Fabriek Braat is nu een creatieve broedplaats voor kunstenaars, ontwerpers en webontwikkelaars. Een moderne sweatshop dus.
Op de vloer van 38CC, tussen twee ‘klassieke’ industriële betegelde kolommen in, laat Peter Jordaan de toeschouwer neerkijken op zijn werk: 2800 kleine ambachteloos gemaakte keramische beeldjes. Hij heeft ze tijdens een langdurige werkperiode in een onbekende keramiekwerkplaats vervaardigd. De collectie is getiteld ‘De schoonheid van nutteloze arbeid’. Hoewel de verzameling zonder vooropgezet plan is ontstaan en de kunstenaar er vrijwel gedachteloos aan heeft gewerkt, zijn er gaandeweg allerlei actuele nieuwsfeiten in het werk geslopen. We zien ‘Charlie Hebdo’ gedenkbordjes, vliegtuigjes die gebouwen doorboren, Kalasjnikovs. Blijkbaar heeft de televisie in de keramische werkplaats continue aangestaan? Of er was nog een illegale wapensweatshop gevestigd naast de werkplaats ?
Jammer dat hij het maakproces van zijn nutteloze arbeid niet heeft vastgelegd.
The Making Of. – met werk van Adrian Paci, Katrin Korfmann/Jens Pfeifer en Peter Jordaan
Nog t/m 18 maart 2018 bij 38CC in Delft