Tekenen naar de natuur bij Galerie Getekend
Een galerie aan huis; persoonlijk, gastvrij en sfeervol. Galerie Getekend is gevestigd in een monumentale villa in het Friese Heerenveen. Rond 1908 werd deze in de overgangsstijl ontworpen en gebouwd als woonhuis met praktijk. De voormalige praktijkruimte is omgevormd tot een intieme kabinet-achtige ruimte waar de tekenkunst volop aandacht krijgt. Galeriehouder Stina van der Ploeg wil er kunstenaars helpen, stimuleren, tonen, kansen geven. Het publiek meenemen in de interessante visies van een kunstenaar. Want een galerie kent zoveel meer mogelijkheden dan alleen het tentoonstellen van kunst. De eenvoud, openheid en kwetsbaarheid van een tekening raakt Van der Ploeg: “Dichterbij de kunstenaar kun je haast niet komen.” De reden waarom de galerie is gespecialiseerd in de tekenkunst. Met op dit moment een duo-tentoonstelling van Esther IJssels en Marjolein Spitteler.
In de tekeningen zoals nu te zien bij Galerie Getekend speelt de natuur een belangrijke rol, maar de kunstenaars hanteren verschillende technieken met een divers resultaat. Waar de een het objectmatige karakter benadrukt en het landschap slechts een referentie is, kijkt de ander microbiologisch achter de schermen van het levend organisme.
Voor Esther IJssels mag de natuur de bron zijn, ze geeft haar niet letterlijk weer. Haar werk begeeft zich tussen figuratie en abstractie. De beschouwer kan in de tekening een bosrijk landschap zien of er een weelderig grasveld in ontdekken. Maar dat is niet wat IJssels er bewust in heeft getekend. In een speelse opbouw van kriebelende handelingen volgt de hand intuïtief de geest. Toeval speelt er een rol. Bewegingen worden instinctief gemaakt. Ze refereren aan de natuur maar zijn er geen deel van. Ik weet wat ik zie, maar kan het niet thuis brengen in de bestaande wereld. Eigenlijk weet ik helemaal niet wat ik zie of waar ik naar kijk. De compositie heeft wel een herkenbaar kader, een verwijzing naar de omgeving. De krabbels, het kriebelende handschrift prikkelt, het jeukt aan het landschap. Maar het zijn niet de hoogtelijnen van de landkaart. Het is niet het bos en het zijn niet de bomen. Het is niet het wuivend riet of de golven van water. Het is niet de zichtbare realiteit. Juist dat maakt de compositie zo interessant. Er is herkenning, maar geen identificatie. Opdat ik mijn eigen emotie aan de gevoeligheid van Esther IJssels kan koppelen. In haar tekenwerk gebruikt IJssels het effect van licht dat schaduwen vormt. Ook verwerkt zij zogenoemde weefplekken in het werk, dat contrasteert met de belijning in de gehele compositie. Het is voor de kunstenaar een spannende ingreep. Zij snijdt in haar werk – maakt het kapot om het vervolgens te herstellen. Als een genaaide lap op het slijtgat in mijn broek.
De natuur als leven is leidraad voor Marjolein Spitteler. Haar werk is geen portret van de natuur als landschap. Zij legt de natuur vast als een vorm van zijn. Aangetrokken door de studie van het leven volgde Spitteler een biologieopleiding. De wetenschappelijke manier van kijken naar het leven sluit echter niet aan bij haar denken. Daarom vervolgde zij haar studie aan de kunstacademie. Gewend geraakt aan het beschouwen op microniveau, hanteert ze in haar kunst eenzelfde gedetailleerde manier van kijken. Door vruchtwijzen te determineren raakt Spitteler aan de gelaagdheid van leven. In de basis lijkt een eenvoudige vorm te staan, in werkelijkheid is de afgebeelde natuur veelvormig. Vanuit de achtergrond beweegt de tekening zich via lagen naar een dynamisch geheel. In opbouw zoals een schilderij wordt opgezet, laag over laag naar een nauwkeurig uitgewerkte uitdrukking. Die verbeelding geeft een idee van een vrucht, maar relateert niet altijd aan een bestaande groei.
Organismen ontstaan onder haar handen. In het werk is zij een schepper, een creator van leven. In den beginne is er een leeg vel papier. Haar vrucht hoeft in beginsel geen werkelijke spruit te zijn. Er kan uit het zaad van de geest een ander schepsel voortkomen dat de idee van echtheid heeft. Het kan fantasie zijn, maar evengoed zo zichtbaar worden onder het vergrootglas. Leven is niet te definiëren, het zijn kan niet in woorden omschreven worden. Maar het kan wel in beelden worden gevat. De fascinatie voor het ontstaan van leven spreekt uit de composities van Spitteler. Belangstelling, of beter begoocheling, voor natuurlijke vormen in het proces van ontstaan en ontwikkeling. Zoals Spitteler in haar tekening groeit, ontwikkelt mijn kijk op haar werk. Langzaam maar zeker kan ik doordringen tot de kern. De tekening is meer dan alleen een ontwerp of een model voor leven. Het is het leven zelf in staat van verbinding met de omgeving. Maakt er deel van uit, want het is in relatie tot een natuurlijk proces. Het groeit zoals leven dat doet. Voor Marjolein Spitteler is de tekening een proces van zoeken, voor mij is het een zaak van vinden.
Het werk van van Esther IJssels & Marjolein Spitteler is tot en met 16 juli 2023 te zien bij Galerie Getekend, Stationsstraat 6 in Heerenveen.