Het paard als spiritueel kunstwerk

Als paardenmeisje ging de jonge Suzanne helemaal op in haar fascinatie voor het edele dier. Ze was te groot voor het hobbelpaard, maar nog te klein voor een paard. Dus verzorgde zij, tussen servet en tafellaken, een pony. Maar de viervoeter kreeg de verzorging van een volbloed draver in de koninklijke stallen. Het werd geborsteld en bereden, gevoerd  en verzorgt, maar vooral geknuffeld, veel. Het dier is meer dan een vriend voor het meisje. Het is een kameraad die haar stemmingen aanvoelt en haar humeur doorziet. Na verloop van tijd zijn meisje en pony een twee-eenheid die elkaar naadloos aanvoelden in de stal en op de  dressuurbaan. Dichterbij kan een mens niet bij het dier komen. Welhaast zou zij dat dier willen zijn, wilde Suzanne die pony zijn.

Wat voor een paard wil je zijn? Een centaur, half mens, half paard. Of een hippantroop, nessus; een fabeldier. Maar het meisje wilde gewoon de pony zijn. Kunnen kijken door de ogen van het dier. ‘s Nachts droomt zij van een weidse steppe om daar te draven met de andere meisjes, die dan ook paarden zijn. In volle galop over de velden rennend.

Zo’n paardenmeisje is Suzanne Vellema eigenlijk nog. In haar kunst verwerkelijkt zij haar droom. In de kunst lijkt het paard een truttig thema. Maar in het werk dat in de galerie te zien is, zien we dat zij het onderwerp volwassen benadert. In fotografische composities manipuleert Vellema het beeld zodanig dat zij zelf onderdeel van het paard wordt. In het beeld is zij geen mens. Alleen haar armen en handen zijn zichtbaar. Het geeft de beelden een mysterieus karakter. Het is alsof het paard extra ledematen heeft gekregen, en uit de eigen hand eet.

In het paard vindt Vellema een onuitputtelijke bron van inspiratie. “Ik heb het paard als onderwerp in mijn kunst naar me toe getrokken. En vind dat ik dat ook mag neerzetten zonder dat ik me daarvoor hoef te schamen.” Deze uitspraak is te lezen op het bij de tentoonstelling horende tekstblad. Ze is zodanig verbonden met haar eigen paard dat ze als het ware een kunstenaarsduo vormen. Ze reageren op elkaar en maken samen een beeld. Het contact zorgt voor introspectie en troost. Edda heet haar muze. Ze gaat letterlijk op in het dier. ‘Tegearre as ien’, samen één, is dan ook een veelzeggende titel voor een van de werken.

In ruimtelijke objecten gebruikt Vellema onderdelen van het paard. Het kunstwerk bestaat dan uit een opgezette paardenstaart, in zwart of wit. In polyester gegoten hoefijzers. Of een object dat op een stuk huid lijkt, met rondom paardenhaar. Het meest tot de verbeelding spreekt de synergie van beeldende kunst en poëzie. Collega beeldend kunstenaar Frieda de Witte schreef een gedicht over het ‘zijn’ van het paard. Deze woorden droeg zij op aan Vellema. Op haar beurt borduurde Suzanne de letters op gene zijde van een paardendeken. Het begint met de titel van de expositie ‘Als ik een paard was’ en eindigt met ‘eeuwig in galop’. Dromen zijn geen bedrog.

Als Vellema het paard gebruikt als materiaal voor een schildering ontstaat weer een ander beeld. Paardenharen worden gemengd met acrylverf. Zwart van het Friese stamboek wordt verwerkt in het donkerste pigment. ‘Swarte skim’ misstaat niet in een ‘zero’-tentoonstelling. Bij deze uiting geraakt ze op het positieve nulpunt van haar kunnen, dicht op de huid van het paard en het persoonlijke wezen, zichzelf. Een monochrome compositie waarin kunst en paard perfect samengaan. Het is een gevoel dat spreekt door de huid van het schilderij. In dit werk doorleeft Vellema het sjamanistische gedachtengoed waarmee ze tijdens haar studie aan de academie in aanraking kwam. Ze had het altijd al voorvoeld, en daarin vindt ze het bewijs dat het paard een middel is om in contact te komen met hogere krachten. De kunst is daar een manier voor, want als kunstenaar raak je van de wereld. Om te kunnen creëren, zweef je geïnspireerd boven jezelf. Met dit onderwerp stijgt Vellema tweemaal zo hoog. En komt tot spirituele verwezenlijking.

‘Als ik een paard was’ van Suzanne Vellema is te zien tot en met 27 juli 2023 bij Galerie Noord, Nieuwstad 6 in Groningen.