Kijken door een gat in de tijd bij Afslag BLV

Voor de tentoonstelling ‘OER’ zet kunstenaar Alle Jong een donker verleden uit de schemer in het licht. Hij doet dit letterlijk al beeldend. Realistisch, figuratief. De tekeningen op groot formaat lijken bij eerste benadering op grotten. Het licht van buiten valt scherp naar binnen. Dat licht beschijnt een wonderlijk leven. Een knoestig tengere boom richt zich uit een droge bodem op. Met haar laatste krachten komt er nog een halve kruin aan bladeren in vrolijke kleuren tevoorschijn. Uit de rotsbodem ondertussen steekt jong groen de kop op.

De titel ‘OER’ geeft mij een idee achter de kunst van Alle Jong. Hij werkt vanuit de inspiratie van de oermens die de wereld op een rotswand afbeeldde. De meest oorspronkelijke vorm om uitdrukking te geven aan het mysterie van leven en sterven. Om het leven van nu te begrijpen, gebruikt Jong die prehistorische eerste beeldtaal. Vanuit de grot als metafoor van ons brein, de holte waarin gedachten vorm krijgen. Om een gevoel te raken.

De op een spelonk lijkende vorm heeft tevens de idee van een cocon. De veilige kraamkamer waarin leven zich maakt om uiteindelijk tot wasdom te komen. In de diverse grote tekeningen is het portret van de boom telkens eenzelfde. Echter heeft elke vorm voor zich een andere toonzetting in kleur. Om deze boomvorm spelen planten en stenen een spel van leven en dood, van levende materie en dode stof. Ik zie er de paradijselijke boom van goed en kwaad in. Het is die boom die ons opzadelde met de wereld zoals deze nu in elkaar zit. Deze boom heeft Alle Jong in het volle licht gezet.

Ik zie het als zinnebeeld van het scheppingsverhaal. Minder als het diepgewortelde bewustzijn dat de kunst al vanaf het begin van de mensheid bij ons is, zoals het tekstvel bij de tentoonstelling beweerd. Mar ook dat is waar, want die rotswand van de oermens was de meest primitieve drager van de eerste vakkundige tekeningen. Het is maar net vanuit welke overtuiging je de tekeningen van Jong benadert. Hij heeft er aldus een dubbele bodem ingelegd, een vruchtbare grond voor ieders diepste gedachten. Een duidelijk beeld dat toch voor meerdere uitleg vatbaar is.

Meer interessant dan de imposante formaten zijn de op handzame afmetingen gezette houtskooltekeningen. Alsof gekeken wordt door een gat in de tijd. Dat wij de gedachten die eeuwen geleden zijn gevormd nu nog met ons meedragen. Dat wij een déjà vu krijgen terwijl het een herinnering of gevoel is dat al meer dan honderdduizend jaar oud is. “Hoe verstild is zulk een besef, alsof je in het donker contact maakt met een schim uit een onbegrijpelijk verleden.”

Gluren en turen door het gat van vergetelheid. Het levenslicht straalt helder in de doodse duisternis. Deze scherpe uitlichting maakt de tekening tot een boeiende bezienswaardigheid. Op het wit van het papier komt het vakmanschap van de tekenaar die Jong is tot uiting. Zonder kleuring heeft deze vormgeving overtuigende zeggingskracht. Zwart op wit.

De vlekken wit lijken te groeien in het zwart. Ze gloeien op en stralen uit. In het spotlicht zie ik een speelse zee of een glooiend landschap. Ook lichten steenvormen op, alsof het hunebed zich kenbaar maakt vanuit de oudheid in het heden. Laat zien dat er nog leven is in de rituele leegte die weleer ooit gevuld was. Dat het verleden ertoe doet en ertoe blijft doen.

Zo zijn de werken van Alle Jong niet zomaar platen aan de muren van Afslag BLV om even snel in een enkele blik te bekijken. Er valt veel te zien en voldoende te beleven in een serieuze en geconcentreerde rondgang. En het werk doet een beroep op onze eigen beleving, ons gevoel, de emotie. De boom in de beeldspraak van het leven waarin de dood niet ver weg is. En het zwart als de kleur van ons zijn, van waaruit we kijken naar toen en destijds. En niet andersom, dat wij zien vanuit ons licht naar het duister van de tijd die achter ons ligt.

OER, tekeningen van Alle Jong zijn te zien tot en met 21 mei 2023 bij Afslag BLV, dependance van Museum Belvédère in het centrum van Heerenveen, Minckelersstraat 11.