EXTRACT – ‘Florachromes’ door Arja Hop en Peter Svenson

 ‘Alchemie’ (الكيمياء, al-kimia) heeft door de eeuwen heen een grote invloed gehad op de kunstgeschiedenis. Kunst en wetenschap gaan immers vaak hand in hand met elkaar. De thema’s uit de alchemie zien we al terug bij de oude Egyptenaren, maar het fenomeen ontwikkelde zich verder in de Europese Middeleeuwen en renaissance. Andere vormen van alchemie zijn ook terug te vinden in Azië en het Oosten. Daarnaast worden verschillende hedendaagse kunstenaars ook vandaag de dag nog geïnspireerd door deze alchemistische praktijken en thema’s waarin de creatie voorop staat.

Alchemie wordt ook wel beschouwd als een oude tak van de natuurfilosofie en een voorloper van de scheikunde. Door middel van onderzoek van materie, en dan met name in samenhang met de vier elementen, wordt grootsheid verondersteld. Het is een zoektocht naar eeuwig leven (door het vervaardigen van de Steen der Wijzen) of grote rijkdom (door metaal te transformeren naar goud).

Desondanks is uit het verleden gebleken dat de zoektocht naar goud en rijkdom ons niet gelukkiger maken. Daarnaast klinkt een eeuwig leven tegenwoordig ook niet meer zo aantrekkelijk. Wie wil er op deze aarde overblijven wanneer deze het langzaam begeeft? Nee, we zijn op zoek naar andere wijsheden, naar andere hoop. Hiervoor kunnen we de alchemie in de 21ste eeuw ook inzetten. Zo bewijzen Arja Hop en Peter Svenson met hun kunstproject Florachromes (tentoongesteld in het Huis Marseille 2019-20).

Fotografen Arja Hop en Peter Svenson maken de ‘Botanische alchemie’ zich namelijk compleet eigen. Ze willen teruggaan naar de basis van de fotografie en de natuur. Ze vallen daarom terug op een kenmerk dat vaak wordt toegewezen aan zowel de wetenschap als de fotografie: ‘objectieve’ registratie en documentatie. Hop en Svenson verzamelen data, presenteren het en laten het voor zichzelf spreken. 

De kunstenaars zetten voor Florachromes plantaardige kleurstoffen, die ze onttrekken van de sappen van plaatsgebonden planten, om tot fotografie. Met de methode drukken ze de planten residuen af tot analoge foto’s. Hiermee maken Hop en Svenson een kleurenspectrum zichtbaar van een bepaalde leefomgeving. Ze presenteren een legenda van de natuur om ons heen.

Deze kleuren die de kunstenaars zichtbaar maken intrigeren en geven een poëtisch beeld. Ze tonen ons ook de natuur waar wij veelal voorbij lopen. Voor het werk ‘Spontaneously occurring plants’ verzamelen de kunstenaars spontaan groeiende planten in Amsterdam die in bermen langs wegens, langs grachten en in verlaten hoekjes in de stad groeien. De verzameling toont ons de veerkracht van de natuur. Ondanks verstening in de stedelijke omgeving blijven de planten teruggroeien. Dit geeft ons hoop op een groene toekomst.

Tegelijkertijd kunnen de verzamelingen van planten procedés ons ook inzichten geven over het verval van de natuur. Met hun onderzoek tonen Hop en Svenson hoe de kleur sterk wordt beïnvloed door de leefomstandigheden van de plant. De negatieve invloed van de mens op onze omgeving is dan ook zeker te zien als zorgwekkend.

Dit brengt mij tot het thema van de J&T tentoonstelling: ‘Extract’. Een extract is een klein deel dat wordt onttrokken van een geheel. Het extract zelf zal niet altijd veelzeggend zijn. Ik zie liever een bloem dan een druppel kleurstof ervan. Doordat Hop en Svenson de extracten aantrekkelijk weten te presenteren en ze samenbrengen als een collectie, ontstaat er ineens een compleet ander verhaal. We zien weer een samenhangend geheel ontstaan. Wat mij betreft geeft deze nieuwe vorm van botanische alchemie ons daarom meer dan goud en een eeuwig leven. Het geeft ons inzicht in de pracht om ons heen en toont effectief aan waarom we er zuinig mee moeten zijn.