De veranderende werkelijkheid in Nest: Sarah & Charles
Twee vrouwen mijmeren in een film over passages van hun levens die nog moeten plaatsvinden. Aan de muur hangen posters met filmgeluiden als Eating carrot, dripping tap en Splash big rock. We zitten op een namaakbankje dat zijn best doet er als een stenen muurtje uit te zien. Niets is wat het lijkt. Om je heen hangen namaakmuren (inclusief barsten) aan de muur.
Overal dus veranderende werkelijkheid in de expositie Moving a brick through water in Nest, naast de elektriciteitsfabriek. Maar waar deze expositie echt om draait, is de halfuur durende film A day will come my future will be our past.
In de film lopen twee vrouwen door een park. Ze mijmeren over hun voorbije levens, maar die moeten eigenlijk nog plaatsvinden. Onderwerp van gesprek: ene Martin. Een (toekomstige) ex van beiden. Hierna volgt een episode waarin speleologen vertellen over een bijzondere vondst in een grot.
De makers van de expositie, Sarah & Charles (twee Brusselse kunstenaars), hebben veel belangstelling voor het thema fictie en werkelijkheid.
Een goed voorbeeld van wat ze bedoelen kun je vinden in Verona. Daar kun je met vele andere toeristen staren naar het balkonnetje van Romeo & Juliet. Terwijl de enige vindbare link is dat het huis ooit is geweest van de familie Cappello, die (misschien) model heeft gestaan voor Julia’s familie Capulet.
Een ander fraai voorbeeld is hoe vaak de beroemde scène ‘Are you talking to me?’ in het dagelijks leven wel wordt geïmiteerd, hoewel niemand meer echt weet uit welke film dat komt (het was Robert De Niro in Taxi Driver).
En dan is het zelfs een imitatie van een film – dus iets wat al een interpretatie van de werkelijkheid is.
Een boeiend thema dus waar je veel kanten mee uit kunt. Sarah en Charles spelen met de werkelijkheid met hun geluidsposters en namaakmuren.
Ook in hun vorige film, Props for drama: suspension of disbelief (2013), speelde dit onderwerp een grote rol. Een dame loopt van de filmset af en trekt haar fictieve musicalleven vervolgens door in de studio. Een stilistische minimusical.
De werkelijkheid is ook maar van de vele mogelijke vormen van werkelijkheid – gebaseerd op toeval en nog meer toeval.
Voor iedereen met een beetje fantasie is het enorm frustrerend hoeveel mensen de werkelijkheid zo serieus nemen als een religie. Terwijl volgens theorieën van het multiversum er talloze varianten van onze werkelijkheid kunnen bestaan – dus ook een wereld waarin alle kunstenaars goed betaald zijn en er wordt bezuinigd op commercie (‘rechtse hobby’).
Dat is min of meer de kern van de film, gebaseerd op de allegorie van de grot van Plato. Je moet dan denken aan een groep mensen die gevangen zitten in een grot, met gezichten naar de muur gekeerd. Ze kennen geen andere werkelijkheid dan de stemmen die ze horen en de schaduwen die ze zien weerkaatsen op de grotmuren. Zou een van hen ineens ontsnappen, buiten rondlopen en terugkeren, dan zou hun ‘werkelijkheid’ niet voldoende zijn om te begrijpen wat deze persoon bedoelt.
Zie dit artikel op Wikipedia.
Afgezien van het feit of deze filosofische invalshoek gelukt is of niet, moest ik tijdens het kijken vooral denken aan de kruisbestuiving met een ander medium waar ik vaak over schrijf: cinema.
De film speelt met de namaakwereld van cinema en doet daarmee soms denken aan de experimentele films van Lars von Trier (The boss of it all, waarin een computer de cameravoering bepaalde; Dogville; Melancholia). Ook aan het surrealisme van het latere werk van Luis Buñuel (bijvoorbeeld Le fantôme de la liberté).
Wat ik dan jammer vind, is dat de film niet echt kan kiezen tussen het zijn van een film of een kunstwerk – zodat het ergens in het midden blijft steken. Het kunstige is te bescheiden aanwezig en de cinematografie is mij juist niet filmisch genoeg.
Cinema betrekt doorgaans meer emotie bij de kijker. Dit voelt meer koel en intellectueel aan. De gesprekken zijn hyperernstig en gaan alleen over toekomstig drama. Die geven de kijker dus ook geen houvast.
Aan de andere kant heeft het wel wat, een film die het een beetje zoekt in het niemandsland tussen twee ambachten. Zo zijn er honderden waarheden en werkelijkheden; hier is er in elk geval eentje om (voor nop) te bekijken.
De expositie in Nest (De Constant Rebecqueplein 20b) duurt nog tot 2 november 2015. Geopend donderdag – zondag, van 13.00 tot 17.00 uur.