Een erg beleefde kunstenaar

In Rijswijk kunnen we genieten van zo’n niet hemelbestormende vakman: Sierk Schröder (1903-2002). Hij schilderde flink wat portretten in zijn leven. In museum Rijswijk zien we de persoonlijke collectie van Fred Klomp.

Schröder was aanvankelijk illustrator. Pas later werd hij schilder, en nog later werd hij beroemd portretschilder, die onder andere Beatrix schilderde. Alles telkens in opdracht. Pas in de jaren tachtig had hij meer tijd voor vrij werk.

Mijn eerste reactie: wat een conservatieve werken! Geen wonder dat het publiek in Rijswijk voornamelijk zestigplus is. En eigenlijk is dat wonderlijk. Voor een man die geboren werd in 1903, is hij in zijn leven getuige geweest van ongelooflijk veel kunstzinnige veranderingen. Hij was zelfs hoogleraar schilderkunst in Amsterdam in de jaren zestig, en toch, als je zijn werk ziet, zie je niets daarvan terug. Het is net of die moderne tijd niet heeft bestaan als je zijn werken bekijkt.

Typerend is zijn eigen uitspraak in een documentaire die over hem is gemaakt: ‘Om nu te zeggen dat je in enkele decennia na 1950 tot nu toe, die duizenden jaren dat mensen door de natuur geïnspireerd zijn, dat je die ineens overboord gooit en zegt ja, dat is allemaal niets waard, het enige wat waard is, is wat uit ons zelf komt. Dat is voor mij een onbegrijpelijk iets.’

Een andere typische uitspraak is: ‘Je moet trouw blijven aan jezelf, in de kooi van je eigen persoonlijkheid moet je zien dat je de top bereikt. Ik ben nooit een duimbreed afgeweken van wat ik vond dat ik moest doen.’ *

De werken van Sierk Schröder laten me weer beseffen dat we het als kunstliefhebber graag opnemen voor de vernieuwende kunstenaars, maar de wat conservatievere kunstenaars meestal links laten liggen. Het is natuurlijk geen wet van meden en perzen dat je als goede kunstenaar perse vernieuwend moet zijn.

En als je wilt weten wat er zoal aan conservatieve kunstwerken is gemaakt in de twintigste eeuw, kun je daarvoor gek genoeg niet terecht in musea voor moderne kunst. Die laten de werken zien die op de kunstzinnige barricaden stonden en dan ook alleen maar die kunstzinnige barricaden waarvan ze zeker weten dat die als zodanig zijn geaccepteerd, meestal heel wat jaren nadat het echt vernieuwend was.

De norm voor ‘modern’ verschuift bovendien altijd. Met een beetje goede wil zou je zelfs Schröder vernieuwend kunnen noemen. Schröder stond namelijk pal voor oprechte teken- en schilderkunst in een tijd dat mensen uit naam van kunst met hun ontlasting op doeken gingen smeren of zichzelf martelden voor een camera.

En toegegeven, al is het nergens mijn smaak, de werken zijn technisch uitstekend. Aquarel, krijt, olieverf: hij had nergens veel moeite mee. Met de juiste lichtval zijn het mooie werken om te zien en ik kan me voorstellen dat de opdrachtgevers hier dik tevreden mee waren.

Het probleem voor mij is dat zijn werk vakkundig is, maar ook saai. Een erg beleefde kunstenaar. Deze naakten kunnen niemand kwetsen. Veel bruin, grijs, grauw; nergens oogt zijn werk warm of gepassioneerd of verrassend of eigenzinnig.

Wat je vooral mist in de werken, is een zucht naar avontuur. Er zijn wat voorzichtige tinten impressionisme te zien maar daar houdt het mee op. Soms voel je een aanzet tot iets vernieuwends, maar dan stopte hij ermee, steeds voordat het interessant wordt. De voorzichtige schilderstijl past helemaal bij de Hollandse soberheid.

Zijn Handreiking heeft meer mysterie en dat vind ik daarom een van de beter gelukte werken.

De expositie in Museum Rijswijk loopt nog tot en met 11 januari.

* Bron: website over Sierk Schröder