De wereld in beweging bij Galerie Noord

Het schijnt een complete chaos, een volslagen desorganisatie. Alsof de totale atmosfeer is ontploft en er overal delen rondslingeren. De dirigent heeft zijn bok verlaten, het orkest rotzooit maar wat aan zonder zijn leiding. De noten vliegen in het rond. De kok roert in een pan groentesoep, de ingrediënten mengen zich onwillekeurig. Maar het resultaat smaakt. Het is de wanorde die ik denk te zien, omdat ik niet goed kijk. De disharmonie is echter wel degelijk door Anneke Wilbrink in haar werk gestructureerd. Zij is het die mij eigenzinnige en koppige beelden voorschotelt. Mij een omgeving toont die boven de werkelijkheid zweeft, maar niet surrealistisch is. Het complexe van losse onderdelen leidt in haar handen niet tot verwarring. Het is een paradox, de potpourri smaakt naar meer. De wanorde schept schoonheid.

Want kijk ik goed en beter naar haar werk in Galerie Noord zie ik een netwerk waarlangs details zich bewegen. De soepgroenten volgen de pollepel als het ware. Er is een gelaagd landschap te beschouwen. Een smakelijke soep gebrouwen. De vlakken en lijnen zijn op elkaar afgestemd, de kleuren klinken zuiver. De zwevende noten vormen in de kakafonie van geluid toch een melodie. De chaos is gecoördineerd, de wanorde is in orde.

De schilderijen van Anneke Wilbrink zijn overigens bedroevend actuele composities, helemaal van deze tijd. De aarde ligt op dit moment juist zo werkelijk als zij dit weergeeft uit elkaar. De globe is een rotte appel, een beurse kool. Helemaal van haar oorsprong afgedreven, los van de basis gezongen. Een knullige knoeiboel gemaakt van de eens schone schepping. Die teringzooi mag dan als inspiratie dienen, de kunstenaar wil daar een positieve levendigheid tegenover zetten. In het samenspel van vlakken, lijnen en kleuren in Wilbrink’s werk is geen zekere maar een ware eenheid te herkennen.

De warboel ademt tegenstellingen die in de natuur bestaan. Die ons natuurlijk schijnen en normaal overkomen. Wij herkennen ze niet als zodanig, omdat we wel zien maar niet kijken. Wel waarnemen maar niet beseffen. Door de manier van werken is een afgemeten ruimte ontstaan, een grootte die amper verder reikt dan de einder van mijn kijkzicht. In gedachten baan ik me een weg door de jungle van vlakken en lijnen. Wanneer ik in totaliteit de details beschouw gaat er een wereld voor me open. De ene actie in het schilderij volgt de andere op, lijkt tegengesteld maar vult elkaar synchroon aan. De structuur is in evenwicht, het is een genot dit te beschouwen. Zoals de groentesoep zalig smaakt. De troebele melodie prachtig klinkt.

Anneke Wilbrink beeldt in haar werk de disharmonie van de huidige wereld van zich af. Het is haar manier om met de individuele onmacht met betrekking tot menselijk onrecht, aardse vervuiling, landelijke vernietiging, destructie van het leven en eindigheid van de wereld om te kunnen gaan. Ze heeft geen antwoorden op vragen. Verwerkt haar onvermogen in vermogen er iets aan te doen. Een steentje bij te dragen met haar kunst. Als kunstenaar kan ze haar zorg in beelden wereldkundig maken. De mensen tonen dat er in de wanorde en ontreddering eenheid gevonden kan worden. Dat in de drukte en het lawaai rustpunten zijn.

Een huis om in te schuilen. Een boot om te verdwijnen. Een huis als een strandwachterswoning, op de uitkijk naar betere tijden. In te springen zodra de lucht opklaart, de zee aanzwelt in het getij. De boot waarin je kunt vertrekken naar verre horizonnen, nieuwe werelden. Voor de één kan dat recreatie zijn om tot rust te komen op het water, een aangenaam verpozen. Voor de ander is dat het recreëren van een nieuw leven aan de overzijde van dat water. Voor deze ene is de boot het rustpunt. Voor die andere is de boot het middel dat rustpunt te bereiken.

Het is Anneke Wilbrink onmogelijk gezien de huidige wereldse warboel nog een poëtisch landschap te schilderen. Een idyllische omgeving te verbeelden, een romantisch plaatje te maken. Deze doet zich namelijk nergens nog voor is haar mening, alles is vertrapt, verpest en geschonden. Niet enkel de zichtbare werkelijkheid, maar ook de abstracte realiteit, hult zich in een smerige nevel. Ze wil daarom geen sfeer scheppen die van gisteren is. Zij wil uitzien naar de toekomst door vandaag de schoonheid van de wereld een stukje meer zichtbaar te maken.

Ondanks haar gevoel voor esthetiek, de verbeelding van licht en hoop in haar schilderijen, is er wel disharmonie en destructie, rauwheid en donkerte in te zien. Voor die tegenstelling loopt ze niet weg, dat moet getoond worden. Maar het is geen vertoning geworden die kant noch wal raakt. Er is eenheid gevonden in veelheid. De zichtbare werkelijkheid vermengt met het abstracte gevoel bij het waarneembare. De emotie lijkt aan gruzelementen, maar ligt dik boven op de verbeelding. Kijkend buiten in het landschap schieten mij allerlei gedachten door het hoofd. Sluit ik mijn ogen dan projecteren zich diverse ongeziene beelden op mijn oogleden. De werkelijkheid maakt gevoelens los die droombeelden scheppen. Dat is waar ik naar kijk wanneer ik de schilderijen van Anneke Wilbrink zie.

Eigenlijk hebben de beelden geen woorden nodig. De beeltenis kan voor zichzelf spreken en zegt meer dan duizend woorden. Daarom is er een denkbeeldige grens tussen het beeld en de omschrijving. Een scheidslijn die spraak aan de kant en buiten beeld zet. De kunst van Wilbrink is nauwelijks in woorden te vatten, het beeld is zichtbaar duidelijk genoeg. Hoewel het al een complete chaos lijkt schept het verhaal erbij nog meer verwarring. Het verdient geen uitleg, dan verdwijnt de magie. Het is te mooi om waar te zijn en daarom is het kunst, een afbeelding van de werkelijkheid waarin het zichtbare en het voelbare welhaast een hoorbare ruimte creëert. Eens geproefd, smaakt het naar meer. Kijk beter, zie werkelijk.

Floating World van Anneke Wilbrink is te bezoeken tot en met 21 december 2023 bij Galerie Noord, Nieuwstad 6 in Groningen.