Een vulkaan die alle muziek doofde

Montserrat, ik ken het eiland alleen van de documentaire The Other Final uit 2003, waarbij de twee laagst geplaatste voetbalteams ter wereld tegen elkaar spelen: Montserrat en Bhutan. De winnaar ben ik vergeten maar ik vond het beide charmante landen, die misschien wel wijs zijn in het niet de beste willen zijn.

Montserrat heeft meer te bieden dan je denkt. Zoals een interessante muzikale geschiedenis. Met een mix van Europese, Afrikaanse en Caribische invloeden: folk, calypso, soca, zouk, etc.

En dat is nog zonder de invloed van de studio van de producer van The Beatles, George Martin, mee te rekenen. Veel Britten bezochten het eiland, zo ook hij. Hij liet er in 1979 een studio bouwen: AIR Montserrat (iets ten noorden van de hoofdstad Plymouth).

In tien jaar tijd werden zeventig platen op Montserrat opgenomen. Met sterren als Paul Collins, Dire Straits (Brothers in Arms onder andere), The Police, Lou Reed, Paul McCartney, Duran Duran, Rolling Stones, Earth Wind and Fire, Ultravox. Kortom, de crême de la crême van de pop 80’s.

De natuur had alleen zo zijn eigen plannen met het eiland. In 1989 was er al een orkaan die grote delen van het eiland kapot maakte. En zes jaar later bedolf de vulkaan Soufrière Hills het zuidelijk deel van het eiland onder de as, waaronder Plymouth. De ellende is zichtbaar in deze video op YouTube.

George Martin was ook bedroefd en organiseerde in 1997 het benefietconcert Music For Montserrat.

2/3e van het eiland wordt nu niet meer bewoond. Dat is de ‘exclusion zone’: niet echt verboden om daar te lopen (afgezien van de subzone V) maar je loopt grote risico’s bij een uitbarsting. Lees het hele verhaal op Explorersweb. Er wonen nu nog maar 5.000 inwoners op Montserrat, allemaal in het veilige noorden.

Raúl Ortega Ayala – researchkunstenaar – reisde rond in de ‘exclusion zone’ in Montserrat. De wereld van George Martin en de popartiesten kwam naar boven. Niet de muziek – want die bestond al – maar de verloren gegane muzikale geschiedenis. Want ook de studio werd achtergelaten.

We zien dat terug in de vorm van aan de muziek gerelateerde foto’s, platen, etc. Maar ook de orgelmuziek die geklonken heeft in de kerken van Montserrat.

Muziek is een interessante invalshoek bij archeologie want bij archeologie gaat het vaak om fysieke restanten als gebouwen, graven, wegen. Ik bedoel: Pompeii en Hercolaneum zijn tof, maar hoe geweldig zou het zijn als je ook nog geluid kon horen uit die tijd (en dan het liefste de muziek).

Drie soundscapes zijn gemaakt op basis van de popmuziek van de studio en ander muzikaal materiaal dat Ortega Ayala heeft opgegraven. Zo kan het zijn dat je in de galerie verwelkomd wordt door een bekende 80’s knaller.

De expositie Phono-Archeology in Durst Britt & Mayhew toont daarmee een fascinerende mix tussen archeologie, geschiedenis, urbex (afkorting voor ‘urban exploration’), muziek en fotografie.

Als liefhebber van al deze dingen kan ik wel genieten van deze foto’s en aanpak. Verlaten plaatsen hebben sowieso een mysterieuze aantrekkingskracht die je lastig kunt omschrijven. Sommige urbex-fotografen gaan soms zelfs speciaal voor een bepaald leegstaand huis in Frankrijk of Italië om foto’s te maken.

Wat je bij urbex wel altijd mist: het verhaal achter de locatie. De echte urbexers delen dat liever niet.

Hier zien we dat dus wél. Zelfs de groeven van vinyl hebben met extreme vergrotingen geen geheimen meer.

Dit onderwerp past in elk geval goed in Ortega Ayala’s overkoepelende thema: From the Pit of Et Cetera. Eerdere projecten waren in Tsjernobyl, Mexico Stad en Nieuw-Zeeland. In het LAM-museum in Lisse kun je meer van hem vinden.

Interessante verhalen hangen vaak als rijpe appels aan bomen om geplukt te worden; dat bewijst deze expositie wel weer. Je hebt er alleen nieuwsgierigheid, tijd en researchtalent voor nodig.

Wat je dan alleen nog mist, is de surrealistische sfeer van het met as bedekte eiland zelf.

Misschien komt er nog een keer een vervolg in Montserrat zelf. Uiteraard met gratis vervoer voor nieuwsgierige redacteuren en een optreden van Duran Duran onder de vulkaan.

Dürst Britt & Mayhew is open van donderdag tot en met zaterdag, 12.00 – 18.00 en op afspraak. De expositie ‘Montserrat (a phono-archaeology)’loopt nog tot en met 29 oktober.

In het eerste gedeelte van DB&M vind je ook nog de schilderkunst van Daniel Cabrillos Jacobsen: ‘Moonlight Bunny Napping’.