ART NOORD – de laagdrempelige kunstbeurs

Door corona zag het museum zich gedwongen de organisatie enkele jaren stil te leggen. Voor deze kunstbeurs kunnen galeriehouders en kunsthandelaren zich niet zelf inschrijven, het museum selecteert de standhouders. Daarmee biedt Art Noord exclusiviteit en kwaliteit en de bezoeker een waardevolle belevenis, is het idee. Art Noord is daarmee anders dan andere kunstbeurzen. In deze opzet, maar ook in formaat. Het aantal van 18 standhouders is prettig in een dag te behappen. Daarnaast kunnen ook de gesprekken met kunstenaars en verzamelaars, en de spoedcursus kunst kijken en kopen makkelijk mee gepakt worden.

“Het is in de eerste plaats erg leuk”, zegt museumdirecteur Han Steenbruggen. “Het plezier zit in de samenwerking. Wij zijn een museum dat dicht bij het veld wil staan, bij de verzamelaars en de galerieën. Wij willen een schakel zijn om de onderlinge band te versterken. We hebben elkaar nodig. Dat samen optrekken is het leukste. We willen als museum laten zien hoeveel kwaliteit en cultureel ondernemerschap hier aanwezig is. Niet alleen door het kopen van kunst in het noorden te stimuleren, maar ook door noordelijke kunst buiten de regio onder de aandacht te brengen.”

“Museum Belvédère is ontstaan uit de samenvoeging van een aantal particuliere collecties”, gaat Steenbruggen enthousiast verder. “Die collecties zijn altijd nauw verbonden geweest met het galerienetwerk in de regio dat noordelijke kunstenaars vertegenwoordigt. Ik heb er daarom voor gepleit het museum te zien als onderdeel van dit culturele ecosysteem.” Steenbruggen beschouwt Art Noord als een actie om juist dat uitdrukking te geven. “De kunstwereld in het noorden heeft er voordeel bij wanneer alle deelnemende partijen elkaar steunen. En daarmee dat ecosysteem gaande houden. Daar kan Museum Belvédère een belangrijke rol in spelen. Kunst die je bij ons in het museum ziet, krijgt daardoor een soort keurmerk. Die kunst moet wel goed zijn, zo is de gedachte, anders hangt het niet in een museum. Dan blijkt dat je die kunstwerken gewoon bij galeries in de regio kunt kopen voor niet al te veel geld. Door onze deuren open te zetten met Art Noord dragen we er als museum aan bij dat de kunst uit de eigen regio leeft en betekenis heeft.” Hoewel de focus van Art Noord op de kunst in Noord-Nederland ligt, zijn er ook kunsthandels elders uit Nederland aanwezig. “Die partijen hebben hun eigen achterban. Het is mooi als zij mensen weten te inspireren om naar Museum Belvédère te komen en kennis te maken met wat Noord-Nederland op het gebied van kunst te bieden heeft.”

Een museum als beursgebouw, het lijkt ongewoon, maar het biedt voordelen. “Wij hoeven geen dure ruimte te huren, we hoeven geen standbouwers in te vliegen. We kunnen met beperkte middelen iets organiseren.” Het idee voor de beurs ontstond in 2016 als een leuk waagstuk. Een project rond een specifiek schilderij van Jan Mankes leverde een veiling op bij Catawiki. Kleine werken van kunstenaars die zich hadden laten inspireren door het slootje van Mankes konden per opbod worden gekocht. Het taboe dat een museum geen commerciële activiteit mag ontplooien was daarmee doorbroken. Later heeft Belvédère nog eens een verkoop van kunstwerken op klein formaat gedaan. Op plankjes ter grootte van een mobiele telefoon maakten een groot aantal geselecteerde kunstenaars een werk. Het thema: communicatie. Het was een succes, net zoals kunstbeurs Art Noord dat nu ook jaar op jaar is.

De standhouders volgen hun eigen smaak. Wat zij interessant vinden wordt verkocht. Maar ‘het moet wel stromen’ anders gaat het niet mee en blijft het liggen. Een levendige handel moet het zijn. Geen werk van kunstenaars die zichzelf niet vernieuwen. Wat men laat zien is over het algemeen voor een breed publiek toegankelijk. Veelal geen al te grote doeken. Want dan kan in zo’n beperkte ruimte als het museum te weinig worden getoond. Er is vooral gangbaar werk te zien en het is daardoor weinig hemelbestormend. De enige deelnemer die nog weleens wat aandurft is Afslag BLV dat opereert onder de vlag van Museum Belvédère. Afslag BLV heeft minder onkosten en hoeft niet perse iets te verkopen. Deze museale galerie laat nog wel vernieuwende kunst zien, vooral van aanstormend talent. Andere standhouders houden het veilig. Het publiek krijgt een breed veld van kunsten aangeboden. Voor elk wat wils, hoewel dat in de verkoop niet echt te merken is. In deze dure tijden lijdt de aankoop van kunst er het meest onder. Daarom zijn er meer kijkers dan kopers op de beurs en is het voor de galeries vaak zaak om uit de kosten te komen. Maar deelnemers vinden het fijn om er bij te zijn.

“Deelname aan Art Noord is in de eerste plaats heel erg leuk. Je ontmoet er altijd zoveel enthousiaste mensen. En Art Noord blijft ook interessant: er zijn telkens een paar nieuwe kunsthandels en galeries aanwezig. Het kunstaanbod wijzigt elk jaar, maar het is altijd van niveau.”

Een enkeling loopt er met een verse aankoop onder de arm. Hoewel de standhouders tevreden zijn, blijft de verkoop wat achter. Wacht de een op toestemming van een echtgenote van een verzamelaar, een ander hoopt genoeg te verkopen om de mindere zomermaanden te kunnen compenseren. De meeste standhouders hebben een eigen locatie als thuisbasis. Anderen gebruiken alleen de beurs om zich te presenteren, al dien niet in combinatie met een online galerie.

In aanvulling op het reguliere programma portretteerden in een eerdere versie twee kunstenaars elkaar. Dit jaar liet kunstenaar Esther IJssels het publiek interactief meewerken aan een nieuw kunstwerk. Beursbezoekers tekenden met houtskool en krijt mee, een ieder kon op aanwijzing een regel schrijven. Deze handtekening werd door de kunstenaar daarop verbonden met de rest. “Elke lijn is een geconcentreerde beweging die voorkomt uit gedachten en emoties”, zegt IJssels daarover. “De hand beweegt en zoekt een weg. Zo ontstaat een beeldende werkelijkheid dat zich bevindt op de grens tussen figuratief en abstract.”

Hoewel het ieder jaar een succes is en Museum Belvédère er ook landelijk naam mee maakt, moet Han Steenbruggen zich iedere keer toch weer eerst achter het oor krabben. Het vergt veel van het relatief kleine museum. De vaste collectie moet voor een week worden opgeslagen. Het museum dient leeg opgeleverd te worden om al de standhouders onderdak te kunnen bieden. Voor de reguliere tentoonstellingen is het gebouw gesloten en mist zo weer eigen inkomsten, hoewel dit door de verhuur wordt gecompenseerd.

“Als kunsthandelaar neem ik vaak deel aan kunstbeurzen, maar ik heb nog nooit zo’n goede sfeer meegemaakt als op Art Noord. We zijn als standhouders een soort vrienden van elkaar.”

Kunstbeurs ART NOORD V – vier dagen kunst kijken en kopen in Museum Belvédère, Oranje Nassaulaan 10 in Heerenveen / Oranjewoud.

28 september t/m 1 oktober 2023