Van dicht op de huid tot onder de huid – portretten van Annemarie Busschers
Door dicht op de huid van haar modellen te zitten breekt Annemarie Busschers door de buitenkant heen. In MUGA Heerenveen, de galerie bij het plaatselijk museum, is te zien hoe de kunstenaar hen onder de huid komt. In meer dan menshoge portretten spaart ze de modellen niet.
Busschers portretteert de mens tot op het kleinste detail. Daarmee zit ze dicht op hun huid. Dichterbij kun je niet komen. Het gezicht wordt afgebeeld als een open boek. De kop is haar onderwerp, haar inspiratie. In de non-verbale communicatie ontdekt de kunstenaar iedere rimpel en plooi, elke sproet en puist. En legt deze onbeschaamd vast. Bij haar geen uitgestreken gezichten, maar doorgroefde koppen. Want juist in die door het leven getekende lijnen zit het verhaal van de mens. Busschers zoekt de werkelijkheid en idealiseert niet. Maar ze overdrijft ook niet, hoewel de koppen qua formaat enorm opgeblazen worden. Niets wordt weggeveegd of uitgegumd, laat staan gemanipuleerd. Zoals het onderwerp zich aan haar voordoet, zo komt het op doek of papier.
Zo dichtbij valt haar ieder gebrek en elke onvolkomenheid op. Ze zit dus niet onder de huid, maar juist op de huid. Het gelaat wordt tot een landschap. Ik kan deze zonder kaart doorkruisen. Zonder navigatie baan ik mij een weg door het struikgewas van wenkbrauwen, langs oog en neus, over het pad om de mond afdalend naar de punt van de kin. Misschien is het meer afdwalen, het werk van Busschers leidt tot dwalen en verdwalen. Ik voel me als een mug op ontdekkingsreis.
Om in het beeld nog meer op avontuur te kunnen gaan, is een dimensie aan het werk toegevoegd. De drager waarop de kop staat getekend is uitgesneden en bevestigd op een nieuwe ondergrond. Zo ontstaat letterlijk diepte in de tekening. Ook nog eens versterkt door toevoeging van geborduurde details. Het betreft niet enkel een creatie met potlood en penseel op linnen, er zijn onderdelen in een andere stof toegevoegd. Zo is een blouse afgezet met vlokken kleur en werd een bril in jute op de beeltenis geplakt. Het geeft een bijzonder effect. Het werkt de optische diepte in de hand.
De portretten zijn niet alleen door het formaat confronterend. De expositieruimte binnengaand overvallen de ernstige blikken mij. Er is geen ontkomen aan de priemende ogen. Deze volgen mijn gaan en staan door de ruimte, de ogen prikken in mijn rug. Door het formaat van de koppen en de uiterst realistische weergave kan ik me nergens in de ruimte verschuilen. Er is geen standpunt waar ik veilig kan beschouwen zonder zelf bekeken te worden. Voortdurend vangt wel een andere blik mij op. Het is om paranoia van te worden.
Het gezicht is de eerste kennismaking met de mens. Door de spiegel van de ziel valt veel over die mens op te merken, uit af te lezen. Sprekende ogen en vriendelijke mondhoeken. Een luisterend oor, een glimlachend gezicht. Maar de blik kan ook nors zijn, hooghartig met gefronste wenkbrauwen of een opgehaalde neus. Het gezicht is het visitekaartje van de mens. Daarop kan men beoordeeld worden, afgekeurd of goed bevonden. Met de close-ups wil Busschers het karakter van de afgebeelde mens tot in detail uittekenen, afschilderen. De mens komt zo goed en zo kwaad voor het voetlicht zoals deze is. “Met aderen als rivieren en haren als grassen”, stelt de informatie bij de expositie poëtisch vast.
Daarbij heeft Busschers een voorkeur voor de doorleefde en in de tijd getekende huid. Daarin ligt het verhaal besloten, het is een historische grondslag. Daarin staat een leven vast. Karakteristieke koppen waarin het zijn van deze mens staat afgebeeld. De kunstenaar tekent niet alleen de buitenkant. Ze gaat dieper dan de zichtbare werkelijkheid. In het realisme zonder idealisme ligt de kracht van Annemarie Busschers. De werkelijkheid nemen zoals het is zonder deze als volmaakt voor te stellen. Ze zit op de huid en breekt er doorheen. Achter het masker gaat de mens schuil, hoewel het masker niets verbergt maar juist alles laat zien. Het verhaal van deze mens ligt erin besloten. Poets je deze weg, dan gum je het verleden uit. Een gezicht kan niet perfect zijn omdat een leven zich tekent in de groeven en rimpels. Dat leven kent hoge bergen en diepe dalen, dit staat letterlijk afgedrukt in het gezicht. Annemarie Busschers heeft dat gezien. Haar werkelijkheid is een abstracte weergave van een gevoelsleven. Waarachtig, onder de huid.
Het werk van Annemarie Busschers is tot en met 24 september 2023 te zien bij MUGA, Museum Heerenveen, Minckelersstraat 11 in Heerenveen