IDFA 2020: de beste 8 kunstdocumentaires
Alles is anders dit jaar door het coronavirus, dus ook IDFA. Het documentairefilmfestival gaat op zich wel door (beginnend op 18 november en eindigend op 6 december) maar speelt zich voor de meeste bezoekers online af. Wat valt er te zien aan kunstfilms?
Met deze opzet gaat ontegenzeggelijk wat charme verloren. Geen bijna botsingen meer in Tuschinski als je je haast voor je voorstelling. Niet meer hangen in koffiebarretjes om tijd te doden tussen films. Niet meer in Pathé Munt in rijen staan waarvan je niet zeker weet of ze naar 9 of 10 leiden.
Aan de andere kant mogen we al blij zijn dat het festival door kan gaan. En er zijn voordelen: nu kun je waar dan ook IDFA bezoeken. Wij doken daarom diep in het programma en maakten een top 8 van de beste docu’s over kunst. Zie hieronder.
Eerst: hoe kan ik IDFA online bezoeken en hoe koop ik kaartjes?
Omdat het allemaal anders is dan andere jaren, is het geen overbodige luxe om wat hulp te bieden. IDFA heeft gelukkig wat hulpmiddelen. Hier staan stappen die je moet nemen om een voorstelling te boeken:
1. Bezoek het IDFA-programma met alleen online films (selecteer de datum bij ‘filters’)
2. Lees de uitleg van IDFA hoe je tickets koopt voor online voorstellingen, of bekijk de instructievideo (de tweede)
3. Bekijk onderstaande video om te weten wat je moet doen als de online voorstelling begint:
Wil je echt echt echt heel graag naar fysieke voorstellingen? Lees dan eerst de coronainfo van IDFA over welke protocollen waar gelden. Volgens de laatste regels over bioscoopbezoek mogen er tot 18 november überhaupt geen mensen naar de bioscoop, maar vanaf 19 november weer wel.
Sowieso is de kans niet groot dat je nog een fysiek kaartje kunt bemachtigen. Voorstellingen zijn met anderhalve meter afstand immers nog véél sneller uitverkocht dan andere jaren. Sommige films hebben helaas geen digitale voorstelling en blijven dus onbereikbaar. Er zijn vast redenen voor maar het is wel erg jammer.
Hieronder vind je de in onze ogen meest interessante documentaires over kunst. Wil je een complete voorbeschouwing over het IDFA-programma 2020? Kijk dan op Indebioscoop.com. Dit jaar biedt IDFA een retrospectief (en favoriete top 10) van Gianfranco Rosi. Bekijk eventueel alle programma-onderdelen van IDFA.
DocLabs!
Laten we het meest artistieke deel van IDFA voorop zetten: DocLabs. Onderdeel daarvan is het ‘do {not} touch VR Films & Performances’ van 20 tot en met 29 november in de Tolhuistuin.
Virtual Reality-headsets zijn waarschijnlijk binnen een jaar of tien net zo ingeburgerd als smartphones. Deze kunstwerken lopen alvast vooruit op die trend. De meeste mensen zullen naar Tolhuistuin moeten gaan (boek je tijdslot op de website van IDFA).
Gelukkigen met eigen VR-headsets hebben in feite vrij toegang in eigen huis. Bekijk de informatie over online DocLabs bezoeken met je eigen VR-headset.
Je kunt ook voor de gratis troostprijs gaan, maar een klik verwijderd: de IDFA DocLab conference van 2019. Valt veel van te leren. Boek dan wel even vier uur van je vrije tijd, want dit is de integrale versie. Na vier uur nog niet verzadigd? De conferentie van 2018 vind je ook op de website van IDFA.
Motto
Motto is een van de projecten van het do {not} touch-DocLab-programma. Wat je mist bij veel IDFA-documentaires, die best conservatief en themagericht zijn, bieden dit soort experimenten juist wel. Die zoals wel vaker totaal onbegrijpelijk worden geschetst: ‘Documentaire wordt onderdeel van fictie in deze interactieve novelle, gemaakt voor mobiele apparaten.’ Wie dit snapt, gaat door voor de (kunst)koelkast. Canadees experiment van Vincent Morisset, die ook een Motto live heeft gepland.
Feels Good Man
De meme Pepe the Frog was een vrolijke underground cartoon, tot een van de plaatjes een meme werd. Daarna ging het van kwaad tot erger. Het werd een symbool van neonazi’s.
Film van Arthur Jones focust op wat dat doet met de tekenaar, Matt Furie, die zijn creatie tot zijn eigen verbazing zag uitgroeien tot een rechtsextremistisch symbool. Uit het Best of Fests-programma.
Narcissus off Duty
Beroemde Braziliaanse zanger, Caetano Veloso, zat in 1969 in de gevangenis en tot 1985 was hij min of meer staatsvijand van de Braziliaanse dictatuur. De regering stuurde hem na zijn gevangenschap als balling naar Londen. Daar zat hij vijf jaar en leerde en passant veel nieuwe dingen over vernieuwingen in muziek.
Wat deed deze periode met hem, met zijn muzikale gave? In de jaren zestig was hij een van de gezichten van Tropicalismo, een combinatie van pop, rock en avant-garde. Wie alvast in de stemming wil komen: bekijk een live-optreden van hem in Portugal in 1981, of geniet alvast van het collectieve album Tropicália (1968), waar hij deel van uitmaakte.
A Bigger Splash
Deze beroemde biografische film van schilder David Hockney uit 1974 komt uit de top 10 van IDFA-hoofdgast Gianfranco Rosi.
Artistiek directeur Nyrabia had moeite met deze keuze van Rosi, “vanwege de ethische vragen die Hockney’s recente gedrag oproepen”. Rosi antwoordde: “Ik koos A Bigger Splash niet vanwege Hockney of zijn leven maar om de film zelf. Het is een compromisloos werk dat heen en weer springt tussen stijlen en soms zelfs helemaal buiten de werkelijkheid treedt.”
>> Kijk wanneer A Bigger Splash te zien is en lees meer over alle top 10 keuzes van Rosi
The Blue House
De Senegalese kunstenaar Alpha leefde in de jungle van Calais, of te wel het intussen opgeruimde vluchtelingenkamp vlakbij die stad, waar trouwens nog steeds vluchtelingen onderdak zoeken.
Dit portret van Hamedine Kane (zelf ook een kunstenaar) is belist niet het eerste over dit vluchtelingenkamp maar kan wel een eye-opener zijn voor iedereen die een abstract beeld heeft van ‘de vluchteling’. Ik verwacht een humanistisch portret van iemand die ondanks zijn vlucht zijn artistieke inslag niet kwijtraakt.
Odoriko
Film van Yoichiro Okutani over de teloorgang van het Japanse stripteasetheater (odoriko). We zien de danseressen backstage filosoferen over het leven na odoriko. Wie iets heeft met Japan en zijn tradities, mag deze film niet missen.
Paris Caligrammes
Kunstenares Ulrike Ottinger was erbij, in de jaren zestig in de Parijse kunstscene. Niet alleen kunst gaan we zien, ook de toen nog alomtegenwoordige foute dingen als racisme en kolonialisme. ‘Een collage van archiefmateriaal en fragmenten uit speelfilms en homemovies.’
Ongetwijfeld prachtige beelden van ‘andere tijden’, een boeiende duik in de kunstgeschiedenis. Misschien is het ook wat fragmentarisch? Wie meer wil weten: bekijk dit interview met Ottinger.
White Cube
Een sterk staaltje hoe je kunst ook kan inzetten als middel om de wereld te verbeteren. Midden in een Congolese plantage zette de Nederlandse kunstenaar Renzo Martens een kunstcentrum op. Hij wilde daarmee de lokale economie aanzwengelen.
IDFA legt uit hoe dat werkt: “Voormalige arbeiders van de plantage boetseren er beelden, die vervolgens in chocola worden gegoten en geëxposeerd in New York. Het geld dat de succesvolle tentoonstelling oplevert gebruiken de arbeiders, die doorgaans niet meer dan één dollar per dag verdienen, om land terug te kopen dat Unilever van hen confisqueerde.”
Martens heeft duidelijk geen boodschap aan de gedachte dat maatschappijkritische kunst uit de mode is. Hij trekt zijn eigen plan om de wereld ietsje beter te maken!
IDFA begint komende woensdag (18 november) en eindigt op 6 december. Verslagen van de films kunt u de komende weken volgen op de filmwebsite Indebioscoop.com.