Vloeibare kunst in Nest

Toen ik laatst in de Jordaan liep op zoek naar een Indiaas restaurant liep ik toevallig tegen een opening van een Dadara-tentoonstelling aan. Drukte van jewelste. Publiek dat ondanks de kou toch buiten met een glas champagne zat te keuvelen, binnen zat het al stampvol. Ik spiekte even naar binnen. Ah, nog steeds de oude vertrouwde Dadara.

Grappig: hoe het kleurenspektakel in Dadara’s werk bijna naïef is als je het vergelijkt met het oerkracht van de kleuren in het werk van Jen Stark, Fabian Oefner of Susan Aldworth. Fotografen als Yann Arthus-Bertrand en Gerco de Ruijter laten ook al jaren zien hoe creatief de natuur is. Ze passen in een steeds sterker wordende connectie tussen kunst en wetenschap.

De input van wetenschap in kunst biedt kansen om je te ontplooien op gebieden die nog niet zo ontplooit zijn. Designers rapen de handschoen gretig op. Bij Designkwartier zag je voldoende experiment met alles wat de natuur biedt (regendruppels, schimmels, onkruidcocktails).

Ik herinner me Errorarium, een fascinerend kunstwerk van Adam Zaretsky in GEM met embryo’s van zebravisjes. Of Itamar Gilboa, die het lichaam uit elkaar haalde met een 3D-printer. Astronomie zie je ook terug. Denk aan de kunstexpositie in Amersfoort over Mars) of de geluiden van Jupiter omgezet in poëzie (Cosmologicus van Katarina Petrovic).

Als iemand met interesse in wetenschap én kunst maakt me dit alleen maar blij en Nest doet nu een ook goede duit in het zakje van deze fusie, met ‘fluïditeit’ als onderwerp. Een mooi woord en een verrassend thema, dat, en dat is misschien weer weinig verrassend, goed in elkaar overloopt. Waar gemengde tentoonstellingen vaak last hebben van iets te veel diversiteit rondom een thema, is dat hier geen probleem.

Hier leerde ik bovendien ook een aantal nieuwe kunstenaars kennen, die goed de weg weten tussen kille wetenschap, vernieuwing en intimiteit. Ik kan toch wel heel lang kijken naar een oneindig kunstwerk als Untitled van Inge van Genuchten, waarbij druppels langs een touwtje naar beneden druppelen. Een beetje een goocheltruc ook: je wilt een behind the scenes zien om het te snappen. Ik hoop wel dat niet iemand, zoals ik bijna, er per ongeluk tegenaan loopt.

Objecten en mensen versmelten, legt curator Nanda Janssen uit in de begeleidende tekst. Denk aan kunstheupen of pacemakers. Nog beter voorbeeld: Neil Harbisson, met een apparaat in zijn hoofd waarmee hij kleuren kan horen. Je kunt ook denken aan figuurlijk versmelten (gender fluidity of fusion cuisine). Culturen versmelten ook. Nederlanders lopen met een Lonely Planet in Japan en Japanners met een Lonely Planet in Nederland. Of denk aan al deze internationale kunstenaars in een expositieruimte midden in je eigen wijk in Den Haag.

Dat is kennelijk nog niet ambitieus genoeg voor deze tentoonstelling: ook het thema antropoceen speelt ook een rol. Heel kort door de bocht gaat dat uit van het feit dat de mens enorme (en fatale) invloed heeft op de staat van de aarde (denk aan deze toekomstvisie van animatiefilm Wall-E). Er is al een boek geschreven met de titel The Sixth Extinction.

Ik moet zeggen dat deze kunstenaars knap gevonden zijn om deze filosofie uit te dragen want ze passen er uitstekend bij. De flessen en pakken van Mimosa Echard bevatten bijvoorbeeld vervuild, chemisch materiaal met organisch en anorganische materialen – ‘de volledige beschrijving van de ingrediënten van zo’n kunstwerk bestrijkt een hele paragraaf’ – en zijn toch ook visueel boeiend.

Aanzienlijk fluïde zijn ook de werken van Jérôme Robbe, een soort hedendaagse zerokunstenaar, die monochromen maakt op een bijna onbegrijpelijk ingewikkelde manier: plexiglas verwarmen, nevel laten dwarrelen, gekleurd vernis gieten. Ik ben al net zo gecharmeerd van het takje van Marie Maillard, waar ik ook niet veel van het productieproces begrijp, maar dat wel prachtig is.

Veel meer fluïde dan Leonid Tsvetkov gaat het niet worden. Een vloeibaar landschap, waarvan het resultaat naarmate de expositie vordert, zal blijven veranderen.

Het enige probleem van deze expositie is dat de ruimte van Nest te klein is voor zo’n groot onderwerp. Ik zie nog veel meer kunstenaars passen bij deze opzet – en dan zouden de uitersten ook misschien wat minder opvallen.

Naast al het grote werk hier, zoals het gigantische Living in a Painting van Maya Rochat, mis ik bijvoorbeeld ook nog wat aandacht voor het kleine, intieme. Denk aan fluïde deeltjes die rondhossen in de bubbelkamer. De vraag is dan wel: kan de natuur zelf ook kunstenaar zijn?

Hoe dan ook een serieuze tentoonstelling met een stevige filosofische en wetenschappelijke ondergrond (zelfs boekentips per kunstenaar). Toch horen lezen en verdiepen tegenwoordig ook weer bij kunstplezier – we moeten er maar aan geloven. Al was het niet voor onszelf, dan maar voor moeder aarde.

Fluid Desires loopt nog tot 22 maart 2020. Nest bevindt zich op De Constant Rebecqueplein 20b. Volta van Nest in de Electriciteitsfabriek is op 30 januari geopend.