Franse Posterliefde

De initiatiefnemers noemen het een grafische ronde van Frankrijk: Un tour de France des jeunes designers graphiques. Zowel in Gemak als in de Haagse Kunstkring zijn de posters intussen weggehaald maar in Gemak is het audiovisuele gedeelte van de tentoonstelling nog wel een weekje te zien, evenals het werk van residence-artist Sylvain Mazas.

Je beseft meteen weer bij deze exposities dat grafische vormgeving tegelijk alles en niets is. Het is de aankondiging of de cover van iets, maar het is ook de sfeer, het gevoel van het product waar het reclame voor maakt. En dus misschien wel belangrijker dan het product.

Wie heeft niet ooit eens vanwege het mooie label een fles wijn gekozen, of een boek vanwege een mooie omslag? De Franse ontwerpen laten zien wat er gebeurt als de ontwerper wat meer kunstenaar kan zijn, wat meer afstand heeft van de opdrachtgevers.

Humor is in deze postercollectie bijna overal aanwezig, van een schriel knipoogje tot dikke lachsalvo’s. Neem deze poster van het ontwerpbureau Brest Brest Brest. Berlioz… met een carnavalsmasker op. Daar kun je in La Côte Saint-André kennelijk rustig reclame mee maken voor klassieke muziek, want het verwijst naar de Romain Carnaval Ouverture van Berlioz. Een slimme, geestige oplossing.

Nog eenvoudiger is deze effectieve poster die Jean Jullien (werkend vanuit Londen) maakte voor het Theatre Montbeliard. Hij is meer dan een ontwerper alleen, hij is vooral een tekenaar die houdt van ironisch commentaar (vooral over het gebruik van mobieltjes).

De jaren tachtig doen het tegenwoordig goed als inspiratiebron. Ooit een stijl om te vervloeken, maar de laatste jaren is het juist steeds meer een inspiratiebron aan het worden in de wereld van de grafische ontwerpers. Dit ontwerp van (opnieuw) Brest Brest Brest voor Cannes Cinema is alsof je kijkt naar een wiskundestudieboek uit 1987.

Nog letterlijker is deze mooie poster van Akatre, een ontwerpstudio uit Parijs. Deze poster voor Flash danse doet denken aan een poster voor een karatefilm uit de jaren tachtig. Het gewaagde gebruik van dit lettertype maakt de poster. Geen wonder, ze maken ook lettertypes. Maar ook video’s, installaties en foto’s.

De Graphiquants (bureau uit Parijs) lijken ook reclame te maken voor een operavoorstelling in 1983 in plaats van eentje in 2014.

Ook bij Vivien le Jeune Durhin zit er wel wat jaren tachtig in de poster. De felle kleuren (geel, roze, turquoise), de onlogische blokjes en streepjes her en der, de retro aandoende tekst Print Test. Maar zoveel details! Deze poster zit duidelijk in het schemergebied van kunst en poster.

Een Franse stripverkoper in Lille zei ooit eens zuchtend tegen me dat de Franse strip niet meer is wat het is geweest. Dat zegt niet zoveel want er is zoveel moois geweest. In elke Fnac vind je indrukwekkende stripafdelingen.

In de wereld van de posters komt die liefde voor volwassen strips terug. Severin Millet (gepubliceerd in bladen als The New Yorker, Le Monde, Libération) maakt prachtige posters die uitvergrote stukjes strip lijken te zijn.

En Millet is niet de enige. Ook bij Quentin Bodin is het striptalent aanwezig. Alsof dat nog niet duidelijk genoeg was, herinnert de roodblauwe druk aan de vroegste strips, zoals de oude Suske & Wiskes. Het kunstige bij Bodin is de stencilachtige stijl, die doet denken aan slordig in elkaar geflanste schoolkranten.

Een mooie aanvulling is het in Gemak tentoongestelde boekje Ce livre devrait me permettre de résoudre le conflit au Proche-Orient, d’avoir mon diplôme et de trouver une femme (Dit boek moet mij helpen om het conflict in het Midden-Oosten op te lossen, mijn diploma te behalen en een vrouw te vinden).

Dat is gemaakt door de in Berlijn gevestigde grafisch ontwerper (en tijdelijk artist in residence bij Gemak) Sylvain Mazas. Het boekje is een soort volwassenenstrip zoals je vaker ziet in Frankrijk (met name de tekenaar Zep is daar erg sterk in). Lange titels op covers is niet nieuw, maar deze uitvoering is wel weer iets nieuws.

En dit is maar het topje van de ijsberg. Er zijn mooie wijnlabels, drukwerken, zelfs tasjes om te bewonderen. In sommige gevallen maakt het monnikenwerk veel indruk. Persoonlijk vond ik deze drie net zo leuk om naar te kijken als doeltreffend in hun boodschap.

Waar het in het ontwerpgeweld soms nog aan mankeert is een slim design. Emmanuel Gilardeau maakt in een simpele poster duidelijk wat er te doen valt in Nantes tijdens de Handiclap.

En deze prachtige poster van Atelier le Casse is speciaal gemaakt voor het drukkerijmuseum in Nantes. Het verhaal erachter valt op hun eigen website te lezen.

Julien Preiz, die duidelijk roots heeft als typograaf; hij heeft ook enkele lettertypen ontworpen. Dit is een ontwerp voor een pizzeria in Bagnolet, als je goed kijkt kun je het woord pizza eruit halen. Misschien wel de best gedesignde pizzeria ter wereld. Hopelijk kunnen de pizza’s het design waarmaken.

Conclusie: de angst om te provoceren betekent helaas vaak genoeg dat reclameposters steriel worden. Bij deze jonge ontwerpers ontbreekt die angst; ze zijn artiesten, ook al zijn ze geen kunstenaars, maar over waar die grens ligt, maken ze zichzelf totaal niet druk.

De tentoonstelling is gemaakt in samenwerking met Le centre de graphisme d’échirolles in Grenoble. Snelheid is wel een beetje geboden. De expositie is op 13 september al afgesloten in de Haagse Kunstkring en duurt nog tot 26 september in Gemak. Wie het aardig vraagt, kan in de Haagse Kunstkring een blik werpen op de bovenkamer, een ‘kunstproject in project’ dat op 26 september officieel geopend zal worden. Elke kamer bestaat uit acht kunstwerken, die steeds reageren op voorgaande werken.