Tielemans mooie ellende

Niet alleen populair bij koning en publiek, ook bij critici. Uitgeverij VanSpijk heeft samen met de galerie het boek Land of Confusion uitgebracht, onder begeleiding van teksten van kunstcritici Mischa Andriessen (Het Financieele Dagblad), Bart Dirks (de Volkskrant) en eerder gepubliceerde teksten van Hans den Hartog Jager en Gijsbert van der Wal (beiden NRC).

Wat je je dan logischerwijs afvraagt: waarom is iedereen zo laaiend? Als je in galerie Livingstone de nieuwe series Mining Sites en Heavy Metals bekijkt, valt meteen op hoe kleurrijk de sombere onderwerpen naar voren komen.

Ogenschijnlijk vrolijke tafereeltjes. Zou Heavy Metal 47 leuk staan boven de keukentafel? En Mining Site in de gang?

Bij langer kijken bekruipt er een onbehaaglijk gevoel. Is dat water niet vergiftigd? Deze biotopen zijn misschien wel op sterven na dood. Nog steeds boven de keukentafel? Of toch liever in de gang?

Het kijken naar de mooie desolate landschappen is een beetje zoals je kijkt naar mooie kleding waar ‘Made in China’ op staat: je weet dat er iets niet helemaal in de haak is gezien de deplorabele arbeidsomstandigheden in Chinese fabrieken. Het venijn zit hem hier als het ware achter het canvas.

‘Binnen mijn werk zoek ik naar de schoonheid van destructie, verval en vergankelijkheid,’ zei de kunstenaar dan ook twee jaar geleden tegen HP/De Tijd. ‘Ik verwijs vaak naar de menselijke drang om de natuur te vernietigen.’

Nog meer dan het onderwerp maken de doeken technisch veel indruk. Grillige klodders verf die sommige rotsblokken een 3D-effect geven versus rustiger stroken in het midden van het beeld; kalme kleurlagen versus felle spatten en lijnen.

Er blijft zelfs wat ‘residu’ achter op de doeken, zoals zand, stukjes hout en likjes lakverf. Ik ga zelfs twijfelen aan een vlieg die ik op een van de werken zie zitten, maar die neemt toch ineens de benen (vleugels).

Het eigenaardige is dat de objecten op het doek langzaamaan hun betekenis verliezen. Riet, steen, hout, rots, struiken, golfjes in het water; ze veranderen waar je bijstaat. Iets wat je eerst voor een blad hield, is een paar seconden later een stuk steen.

Bart Dirks citeert in zijn stuk een kijker die een ‘afleidend’ vogeltje in een stuk steen heeft gezien. De verwarring neemt toe omdat soms lichtjes aan het perspectief wordt gesleuteld, zo subtiel dat je het bijna niet ziet.

In inspiratiebronnen kun je ook twee kanten op. Twee namen worden telkens genoemd om de schilderstijl te typeren (Jackson Pollock en Anselm Kiefer) maar in mijn geheugen komen juist fotografen boven, zoals Ferit Kuyas en het echtpaar Bernd en Hilla Becher, fotografen van industriële complexen.

Door het aldoor terugkerende vogelperspectief moet ik ook denken aan Yann Arthus-Bertrand, die vanuit vliegtuigjes de mooiste foto’s maakte over de invloeden van de mens op de natuur.

Bijzonder mooi werk, zowel technisch als inhoudelijk, en ik snap waar mensen voor vallen. Wat ik persoonlijk nog een beetje mis, is een vleug onvoorspelbaarheid hier en daar, om het soms wat minder ‘knap’ te laten zijn, en het ene werk meer karakter te kunnen geven ten opzichte van het andere werk.

De expositie is vandaag, donderdag, vrijdag en zaterdag nog te zien in Livingstone Gallery, samen met werken van Louise Bourgeois. Zondag 5 juli is de finissage van 12.00 tot 17.00 uur. Hugo Tieleman is daarbij aanwezig om zijn werk toe te lichten en zijn publicatie te signeren.

Wie de expositie mist, en geen bezwaar heeft om af te reizen naar Den Bosch: later dit jaar volgt een solotentoonstelling in het Noordbrabants Museum (om precies te zijn: van 19 september tot 15 november).