REFLECTIE – ‘pour être rebondissant’ door Arpaïs Du Bois

Staan we aan het randje van de afgrond? Arpaïs Du Bois maakt zich zorgen over hoe het eraan toe gaat in onze huidige samenleving. Onze omgang met elkaar en onze leefomgeving laat vaak te wensen over. Kunst is voor Du Bois een overlevingsstrategie om haar verdriet en onmacht daarover te uiten. Al schilderend en schrijvend bevraagt ze en verwerkt ze haar indrukken over de dagelijkse realiteit. Het vormt een continue stroom van opwellende gevoelens en gedachten, die Du Bois visualiseert in notitieboeken, op papieren dragers of doeken.

Een donderwolk is groter dan de drager. We voelen de spanning van iets wat op uitbarsten staat. ‘pour mieux pouvoir se morfondre’ of ‘beter kunnen mopperen’ staat er in drukletters rond geschreven. Taal en beeld gaan hand in hand en versterken elkaar. Du Bois schept daarmee sfeer en betekenis die geen verdere uitleg hoeft. Voor haar beelden kiest ze organische of lineaire vormen. De tekst toont ons gecondenseerde taal. Het zijn veelzeggende, poëtische zinsneden en woordspelingen in haar moedertaal. Haar keuze voor kapitalen verbindt woord en beeld. De letters zijn speels in kleurpotlood geschreven en krijgen ook een beeldend karakter. Soms deelt ze woorden op om het ritme van het beeld te volgen, in andere werken zet ze de letters errond of erover. We voelen de spontaniteit waarmee haar werk tot stand komt. Samengebalde emoties en gedachten zetten zich met een vaart vast op een drager en zorgen voor een ontlading. Het samenspel van beeld en taal biedt geen hapklaar werk. Stilte en concentratie zijn nodig om vat te krijgen op het geheel. Het duurt even vooraleer betekenissen opduiken. De stemming schommelt tussen somber en moedeloos en gaat van snijdend tot humoristisch. In die balans weet Du Bois ons te beroeren. Ze grijpt een prangende kwestie aan, maar visualiseert die met een kwinkslag, waardoor de essentie van haar bekommernissen ons treft.

Het toeval wil dat ik in de aanloop naar dit thema door een drukke winkelstraat loop en plots een reclamebord opmerk. Ik herken meteen de hand van Du Bois. Haar werk is geselecteerd voor de ‘ONBOARDS’ Biënnale, een tentoonstelling van 200 kunstwerken op 200 billboards die tot 25 juli 2021 in de straten van Antwerpen loopt. De borden fungeren als een plaats voor dialoog in de openbare ruimte. Daar past Du Bois’ werk perfect omdat het aanzet tot reflectie en bewustwording. Op een grijs geschilderde achtergrond zijn hoekige vormen aangebracht die variëren van smoezelige tot felle kleuren. De herhaling van gelijkaardige figuren zorgt voor een cadans die het geheel in beweging kan zetten. Helaas, de vormen bevinden zich in een verkrampte positie. Ze vertoeven naast elkaar zonder toenadering te vinden. De felle kleuren lichten op en geven een gevoel van hoop. Waar een wil is, is een weg. In de tussenruimtes staat de tekst ‘pour être rebondissant’ of ‘veerkrachtig zijn’. Het is een turbulente tijd, we krijgen veel op ons bord. Kunnen we met zijn allen veerkrachtig zijn? Hoe gaan we de draad weer oppakken? Wat gaan we doen aan de huidige situatie? Is dat iets waar we ‘en rebondissant’ mee kunnen omspringen?

De heersende pandemie is maar het topje van de ijsberg waaronder zich nog ernstigere rampen voltrekken. Blijven we de prangende situatie met lede ogen aanzien? Wanneer krijgen we inzicht in de eigenlijke problematiek en zoeken we naar een globale aanpak? Deugen de huidige systemen nog wel? Is het niet dringend tijd om zaken te herbekijken of onze aanpak bij te sturen? Of kiezen we ervoor om onze ogen te sluiten en gaan we voor ‘dédramatiser l’insignifiance’, wat vrij vertaald betekent ‘de geringe impact nuanceren’. De weerhaken en stekels die Du Bois daarbij schildert, wijzen op de complexe situatie waarin we beland zijn. Het vraagt moed en doorzettingsvermogen om het tij te keren. Du Bois visualiseert pijnpunten van onze maatschappij in de hoop iets in beweging te zetten, wat kan leiden tot verandering. Haar werk vestigt onze aandacht op zaken, doet ons stilstaan en nadenken. Ontwaken we uit onze collectieve roes en leggen we scherpte aan de dag? Durven we een andere weg in te slaan op zoek naar een nieuw evenwicht?