Jaap van den Ende en Sol LeWitt
Soms gaan er weken voorbij waarin ik geen enkele tentoonstellingsruimte van binnen zie. En dan is er die zaterdag waarop nog niets moet en alles kan. Ik vind het prettig wanneer regels het toeval bepalen, dus ik open Instagram en kies voor de twee musea/galeries in Den Haag die het meest recent een update hebben geplaatst. Dat zijn Parts Project aan de Toussaintkade en GEM.
Ik fiets als eerste naar Parts Project waar een expositie van het werk van Jaap van den Ende is. De kunstenaar uit Delft studeerde in de jaren zestig aan de KABK en “systematisch” is een woord dat zijn werk kenmerkt. Het werk is chronologisch opgehangen in de expositieruimte. Ik word hier op het verkeerde been gezet, het werk dat je bij binnenkomst direct ziet, lijkt mij het meest recent. Maar dit blijkt gemaakt direct na zijn afstuderen. Ik zie geometrische patronen, een vlakken- en lijnenspel in diverse kleuren, materialen die heel modern ogen.
Van den Ende werkt volgens een zelf bedacht systeem. Hij stelt spelregels op en gaat daarmee aan de slag. Dat zie je ook terug in de schilderijen van de jaren daarop, wanneer hij grijpt naar andere materialen en vormen. Er is altijd een zekere regelmaat.
Ik vind het jammer dat het werk, dat voor mij het meest interessant is, verstopt is achter in de ruimte. Het zijn schilderijen die deels figuratief zijn, ik zie de Ikea in Delft en een tropische kas (de hortus in Delft?) en deels een geabstraheerde versie van dat figuratieve deel. Het verwart me op een prettige manier: wat zie ik hier nu eigenlijk? En wordt het beeld versterkt door een combinatie van abstract en figuratief? Zijn de delen los van elkaar ook interessant?
In verwarring, maar met een glimlach, fiets ik naar het GEM, waar ik op de valreep nog de expositie Sol LeWitt. A Tribute zie. In de expositie worden werken van een nieuwe generatie kunstenaars tegenover tekeningen en installaties van Sol LeWitt (1928 – 2007) geplaatst. Toevallig of niet, ook in deze expositie staat systematiek centraal. Sol LeWitt bepaalde vooraf zijn handelingen. Ruimte en licht zijn dan weer typisch Sol LeWitt en niet enkel in zijn ruimtelijke werk. De muurtekeningen vind ik het meest interessant, heel tactiel en slechts vanuit bepaalde hoeken zichtbaar, wat zorgt voor spanning.
Van de jongere kunstenaars trekt vooral Esther Tielemans mijn aandacht: kleurrijke en ruimtelijke schilderijen. Of noem ik dit installaties?
De positieve verwarring na het bezoek aan Parts Project, maakt hier plaats voor een ander soort verwarring. Of misschien past teleurstelling beter. Een “tribute” is een groot woord voor de beperkte selectie, overigens wel goed gekozen, werk. Ik zoek snel de zon op.
De expositie in Parts Project is al afgelopen, het werk van Jaap van den Ende is onder andere in bezit van de Lakenhal in Leiden, Stedelijk Museum Schiedam en het Prinsenhof in Delft.
Ook Sol LeWitt. A Tribute is al voorbij. Esther Tielemans neemt deel aan ARTZUID2017 van 19 mei tot en met 17 september in Amsterdam.