This strange word that I see everywhere, that passes
Mijn collega en ik waren net op weg vanuit het Kunstmuseum om lunch te gaan halen, toen de regen ineens met bakken naar beneden kwam. We liepen snel het Fotomuseum in, de trap op naar KM21. Het was een maandag, de tentoonstelling gesloten, de lichten uit. We lazen de tekst op de wand, ik bleef haken op de vierde zin, die voor associaties zorgde, mijn collega bekritiseerde ondertussen de onbegrijpelijkheid van de blokken tekst.
De zin die me triggerde was: ‘De echte en denkbeeldige lijnen die we trekken rond objecten of op de grond, waarmee we eigendom en macht bepalen.’ Ik vertelde mijn collega, wat ik er, los van het werk van de kunstenaar dat ik niet kende en nog niet gezien had, bij dacht. Dat in een stedelijke omgeving zoveel talen te zien zijn, die maar voor weinig mensen betekenis zullen hebben, of door weinigen worden begrepen, zoals willekeurig gespoten pijlen, nummers en cirkels in wit of fluorescerend roze of oranje, op putdeksels en op wegen. Of op bomen in een park. Een nietszeggende taal, die zonder betekenis blijft, tekens van een taal die we niet hoeven kennen en kunnen negeren, maar wel refereren aan een andere werkelijkheid, een andere beleving ervan of blijk geven van een verleden.
Omdat het gestopt was met regenen, liepen we weer naar buiten, ik nam me voor terug te gaan wanneer ik vrij was en het museum geopend.
Discordia
Discordia van kunstenaar Samara Scott in KM21 verwijst naar een naam op het zeil van vrachtwagens op het industriële havengebied tegenover haar huis in Dover. In de film, op een klein scherm naast de tentoonstellingszaal, komt het langs. Met een koptelefoon op luister ik naar de stem van de kunstenaar – This strange word that I see everywhere, that passes – onder schokkerig gefilmde beelden en stills, naast en over elkaar geplaatst, vaak in een contrast. Industrieel landschap en natuur; beweging, lichten, verkeer, het roze schuim van de zee, het web van een spin, een vinger die de elasticiteit van de draden test. Het geluid van een claxon van een voorbijrijdende vrachtwagen, de wind in de microfoon, onheilspellend, samen met die poëtische, zoekende woorden, over verlangen en wat er nodig is om dingen te maken. Die wereld van beelden, – people arriving, departing – voelt zowel druk als verlaten, naargeestig, in fragmenten en stukjes weergegeven, alsof het niet als geheel kan worden overzien. Tegelijkertijd onbekend en herkenbaar. Beelden waar je op een esthetische manier naar gaat kijken.
In de zaal ruikt het muf en sterk naar schimmel, pies en opgedroogde modder. Het is er stil. Er is een breed pad, gevormd door twee wanden van zware zeildoeken van vrachtwagens, dat tot het raam aan het einde van de zaal loopt. De doeken zijn verschillend van kleur, soms met vouwen, bespoten met verf, met delen van tekst. Op verschillende manieren gerepareerd, gescheurden gesneden. Bevestigd aan een constructie van steigerpijpen die soms zichtbaar is, het zeil wordt belicht vanaf die kant, schaduwen van de constructie zijn door het zeil heen te zien. Ik verlies me al snel in het kijken naar details, de verschillende beschadigingen op de doeken, tekeningen door schimmel, roest, verkleuringen door vouwen, een scheur of een herhaalde uitgesneden vorm waar licht doorheen valt. De bijna ontroerende reparaties van het grove zeil met kleinere stukjes zeil, rubber lijm en banen van tape. Enorme schroeven. Het ziet er prachtig uit wanneer je op de details let en ze kadert.
Er is een bewaker in de lege zaal, door het licht een aanwezige schaduw. Soms loopt er een bezoeker naar het licht, het venster op het landschap buiten, en weer terug.
Ik vraag de bewaker hoe zij de geur die hier hangt zou beschrijven. Als vieze grond, zegt ze, eerst was het nog veel erger.
De geur maakt het werk minder mooi, maar rauw en echt, alsof het de werkelijkheid is. De bewaker houdt een deel van een zeil open, zodat ik erachter kan kijken. De stellage is te zien en er liggen nog meer doeken, opgevouwen. Alsof het er ook anders uit had kunnen zien.
Ik googel naar wie of wat Discordia precies is: de Romeinse godin van chaos en verwarring. Ik lees over het discordianisme, dat stelt dat de verlichte mens ziet dat de definitie van orde en wanorde afhankelijk is van het standpunt dat men inneemt. Dat er een werkelijkheid is en iemands persoonlijke perspectief op die werkelijkheid. Ik voel me in ieder geval tijdelijk verlicht, als ik deze prachtige geordende chaos achter me laat, om naar zee te gaan.
Discordia van Samara Scott is te zien tot en met 8 oktober 2023 in KM21, Stadhouderslaan 43 in Den Haag.