Vastgoedbubbels en kunstenaars

Ik kreeg vandaag een droevig stemmend telefoontje van de jongens van Future Intel, de culturele broedplaats en radiostation voor elektronische muziek op de Zonweg in de Binckhorst. Ze hebben hun plek na twee jaar moeten verlaten en staan op straat. Dit bericht maakt me niet alleen triest, maar ook woedend. Hoe kan het dat een kluwen van instanties er zo’n puinhoop van maakt en onnodig een probleem en zoveel ellende creëert? Het Rijksvastgoedbedrijf dat 40.000 m2 kantoor aankoopt en leeg laat staan; twee leegstandsbeheerbedrijven die niet in staat blijken om een contract met een creatief initiatief van elkaar over te nemen; een wethouder Cultuur en Broedplaatsen die dit niet weet op te lossen; een broedplaatsmakelaar die met de handen in het haar zit; een gemeenteraad die me schaapachtig zit aan te kijken als ik in de raadscommissie de wethouder vraag om actie te ondernemen. ‘Fuck them all’, wat een gigantisch brevet van onvermogen.

Als ik terug kijk op vier jaar broedplaatsbeleid onder wethouder van Asten (D66) is het resultaat bedroevend. Er is niets wezenlijks verbeterd en niet geïnvesteerd. De broedplaatssubsidie is afgeschaft en verdwenen in een vage experimenteerregeling. Broedplaatsen die de afgelopen jaren hoopten op een permanente status met meer zekerheid komen bedrogen uit. Ruimtevaart en Billytown in de Helena weten nog steeds niet wat er met hun plek in het schoolgebouw aan het Helena van Doeverenplantsoen gaat gebeuren. Culturele broedplaats Helicopter moet vertrekken uit de Beatrijsstraat in Moerwijk en plaatsmaken voor een economische broedplaats (hoe verzin je het) en de enige culturele vrijplaats De Samenscholing moet ook weg uit de Beatrijsstraat. Dat laatste vind ik een ramp voor de stad en onvoorstelbaar. De zoveelste dreun voor de meer alternatieve en tegendraadse vrijplaatscultuur die ooit floreerde in de stad met De Blauwe Aanslag, Iets Vrijers en De Illusie. Het moest allemaal weg voor meer prestigieuze zaken. Het zelfde gebeurde later met De Vloek in Scheveningen, surfdorp F.A.S.T. en nu weer De Samenscholing. En dat in een tijd dat het college wanhopig op zoek is naar meer cultuur, levendigheid en ontmoetingsplekken in Moerwijk en Den Haag Zuidwest.

Met Future Intel zien we nog iets anders. Het gaat hier om kunstenaars en creatievelingen die gebruik maken van tijdelijk leegstaande ruimte. Door het kraakverbod en het gebrek aan betaalbare ruimte zijn veel en met name jonge kunstenaars overgeleverd aan de grillen van anti-kraak bedrijven cq. leegstandsbeheerbedrijven. De contracten zijn zo opgesteld dat je ieder moment zonder reden je pand kan worden uitgegooid. Je hebt geen enkel recht, laat staan huurbescherming. Deze parasieten van de onroerendgoedmarkt noemen zich leegstandsbeheerder, maar dat zijn ze niet. Het feitelijke beheer van de leegstand doen de kunstenaars namelijk zelf, door de ruimte te vullen en te zorgen dat het pand weer in gebruik is, zodat het niet in waarde achteruit gaat. Het krankzinnige is dat de kunstenaars voor het beheer niet betaald worden door de eigenaar of de leegstandbeheerder. Sterker nog, ze betalen vaak huur of een gebruiksvergoeding aan de leegstandsbeheerder. Dat is de omgekeerde wereld. Dat er voorgebruik van gas en licht betaald moet worden valt misschien nog te billijken, maar verder?

Ik merk dat de meeste jonge kunstenaars deze wanpraktijk helemaal niet ter discussie stellen. Ze zijn al blij dat ze een plek hebben en in verzet komen betekent dat je mag vertrekken. Maandelijks vloeien er in Den Haag zo duizenden euro’s in de zakken van bedrijven als Ad Hoc, Bewaakt en Bewoond, 5Huizen Leegstandsbeheer, Oak Management, VPS Vastgoed, Anna Vastgoed & Cultuur en noem alle zakkenvullers maar op. Het is in mijn ogen pure uitbuiting en verrijking over de rug van kwetsbare en rechteloze kunstenaars. Om te kotsen.

Aan mijn tirade hebben de jongens van Future Intel helemaal niets. Ze hadden vandaag net alle spullen in de vrachtwagen gezet toen ze een telefoontje kregen dat ze misschien nog wat maandjes langer konden blijven. Dat was op de dag dat de deadline van het contract was verlopen. De jongens hebben bedankt voor de eer. En terecht. De manier waarop eigenaren en de leegstandsbranche met mensen solt is om te janken.

Future Intel had een contract met Ad Hoc. Maar omdat het Rijk eigenaar is geworden werd 5Huizen Leegstandsbeheer de nieuwe beheerder en deze wenste het contract met Future Intel niet over te nemen. Een reden werd niet gegeven. Op de Facebookpagina van 5Huizen Leegstandsbeheer staat: “We zijn officiële sponsor van een event op de komende internationale vastgoedbeurs Mipim in Cannes. Ons doel is meer panden binnen halen om te beheren en dat is geen straf zo lekker in het zonnetje.”

Ik maak me zorgen over de toekomst van de kunst en kunstenaars in deze stad. Als jonge mensen die net van de kunstacademie of het conservatorium komen zo worden behandeld, kan Den Haag wel inpakken. En als een wethouder meer interesse heeft in de zadelhoogte van zijn fiets dan in voldoende aanbod van ruimte voor de kunst moet ie geen wethouder Kunst en Broedplaatsen worden.